Społeczności energetyczne – e-Poradnik

Praktyczny poradnik dla nowych i istniejących Obywatelskich Społeczności Energetycznych

Ten e-Poradnik powstał z przekonania, że energia nigdy nie była tylko towarem. Jest przestrzenią wolności, sprawczości i codziennej godności, choć w Polsce zbyt często przykrytą ciężarem przepisów, bezwładnością instytucji i dyktatem wielkoskalowej energetyki. Wbrew temu, co próbują nam wmówić cztery dominujące spółki, prąd nie musi płynąć wyłącznie z wysoko umocowanych centrów decyzyjnych – może rodzić się na dachach, w wspólnotach, w sojuszu sąsiadów, którzy decydują, że nie chcą już być biernymi odbiorcami rachunków.

To przewodnik dla tych, którzy czują, że zmiana energetyczna nie zaczyna się od ustaw, lecz od ludzi. Dlatego prowadzimy Cię przez świat autokonsumpcji, w którym oszczędność staje się formą sprzeciwu wobec marnotrawstwa; przez instrukcję tworzenia OSE, gdzie paragrafy odzyskują sens dzięki wspólnemu działaniu; przez doświadczenia okrągłych stołów, które pokazały, że obywatele widzą dalej niż centralne instytucje. Znajdziesz tu też praktyczne realizacje, pracę spółdzielni energetycznych, inspiracje, rekomendacje i odpowiedzi na pytania, które wracają jak refren.

Ten poradnik jest zaproszeniem: by wziąć sprawy w swoje ręce, odzyskać kontrolę nad energią i przekształcić ją w dobro wspólne. To nie jest futurystyczna wizja, lecz realna codzienność, która zaczyna się w domu, na osiedlu, w małej wspólnocie. Bo transformacja energetyczna nie wydarzy się sama – powstaje tam, gdzie ludzie działają razem, świadomie i odważnie.

Paweł Pomian
Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA

• Społeczności energetyczne – narzędzie 4D: demokratyzacji, decentralizacji, dekarbonizacji, deoligarchizacji energetyki
• Autokonsumpcja – a rynek energii w Polsce
• Instrukcja uzyskania statusu obywatelskiej społeczności energetycznej (OSE)
• Wnioski z okrągłych stołów energetyczno-klimatycznych i warsztatów z pięciu województw
• Praktyczne realizacje
• Przydatne linki i rekomendacje
• Spółdzielnie energetyczne
• FAQ – najczęściej zadawane pytania

Społeczność energetyczna to polityczna i prawna koncepcja demokratyzacji, uspołeczniania i decentralizacji energii/usług energetycznych w UE. W 2019 r. Unia Europejska przyjęła „Pakiet czystej energii dla wszystkich Europejczyków” w celu promowania i zachęcania wszystkie obywatelki i obywateli do zaangażowania się w ochronę klimatu i transformację energetyczną. Pakiet wprowadził dwa nowe (oprócz prosumentów) podmioty prawne społeczności energetycznych, a mianowicie: obywatelską społeczność energetyczną (CEC) i społeczność energetyczną działającą w zakresie energii odnawialnej (odnawialną społeczność energetyczną, REC). Każdy rodzaj społeczności energetycznej został włączony do innej dyrektywy UE.

Obywatelska społeczność energetyczna – zdefiniowana w prawie UE – dyrektywie w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej 2019/944 (IEMD) – oznacza podmiot mający zdolność prawną który:

a) opiera się na dobrowolnym i otwartym uczestnictwie i która jest skutecznie kontrolowana przez członków lub udziałowców będących osobami fizycznymi, organami samorządowymi, w tym gminami, lub małymi przedsiębiorstwami;

b) ma za główny cel zapewnienie nie tyle zysków finansowych, co raczej środowiskowych, gospodarczych lub społecznych korzyści dla swoich członków lub udziałowców lub obszarów lokalnych, na których prowadzi ona działalność oraz

c) może zajmować się wytwarzaniem, w tym ze źródeł odnawialnych, dystrybucją, dostawami, zużywaniem, agregacją lub magazynowaniem energii, świadczeniem usług w zakresie efektywności energetycznej lub ładowania pojazdów elektrycznych lub świadczeniem innych usług energetycznych swoim członkom lub udziałowcom.

Kraje członkowskie UE miały dokonać transpozycji dyrektywy IEMD – w tym zapisów dotyczących OSE – do końca 2024 roku, jednak Polska nie dokonała jej pełnej transpozycji (stan na koniec 2024r.).

Społeczności energetyczne – narzędzie 4D: demokratyzacji, decentralizacji, dekarbonizacji, deoligarchizacji energetyki

Pierwszy rozdział zaprasza do świata energetyki, w którym obywatele przestają być jedynie odbiorcami prądu, a stają się współtwórcami zmian. To opowieść o czterech „D” – demokratyzacji, decentralizacji, dekarbonizacji i deoligarchizacji – które niczym kompas prowadzą europejską transformację ku czystej, bezpiecznej energii. Pokazujemy, jak od dachowych paneli po lokalne wspólnoty rodzi się nowe poczucie sprawczości, a miliony elektroprosumentów mogą stać się siłą zdolną przełamać monopol i budować własne bezpieczeństwo energetyczne. To zaproszenie do ruchu, który zaczyna się od jednego domu, jednej ulicy – i rośnie, gdy energia staje się naprawdę wspólna.

Autorem rozdziału jest Dariusz Szwed, ekonomista, członek rady Zielonego Instytutu, jeden z koordynatorów i inicjatorów naszego projektu.

Czego się dowiesz?

I. Czysta energia dla wszystkich Europejczyków
II. Od pasywnego konsumenta energii elektrycznej „z gniazdka” do aktywnego elektroprosumenta własnej energii
III. Nawet 5 milionów prosumentów w Polsce, a mimo to nadal brak społecznego ruchu energetycznego
IV. Obywatelskie Społeczności Energetyczne – oddolnie budowane bezpieczeństwo energetyczne
V. Korzyści z obywatelskich społeczności energetycznych

Autokonsumpcja jawi się tu nie jako techniczna ciekawostka, lecz jako nowy alfabet energetycznej świadomości. Autor rozdziału, dr inż. Jacek Biskupski – ekspert i praktyk OZE – prowadzi czytelnika przez kolejne stopnie wtajemniczenia – od zwykłego konsumenta, który jedynie „płaci rachunki”, przez aktywnego użytkownika energii, aż po elektroprosumenta, dążącego do niemal pełnej samowystarczalności. To opowieść o odzyskiwaniu sprawczości w świecie, w którym – jak zauważa autor – „Wielkoskalowa Energetyka Konwencjonalna (WEK) tylko zaciera ręce, gdy zużywamy więcej i więcej energii”.

Rozdział tłumaczy, dlaczego efektywność energetyczna wciąż pozostaje najtańszym i najbardziej eleganckim sposobem oszczędzania, a proste zmiany nawyków – od analizy rachunków po włączanie urządzeń w godzinach produkcji – stają się pierwszym krokiem ku niezależności. W centrum uwagi znajduje się autokonsumpcja: zarówno jej prawidłowa definicja, jak i mity, które nagromadziły się wokół tego pojęcia. Autor odważnie rozprawia się z popularną tezą o „średnich 30%”, pokazując, że dobrze zaprojektowana instalacja potrafi osiągać wynik kilkukrotnie wyższy.

Istotną część rozdziału stanowi spojrzenie na magazyny energii oraz dynamiczne taryfy. Z jednej strony – BESS nie jest cudowną maszyną do darmowego prądu, z drugiej jednak może stać się narzędziem inteligentnej gry rynkowej, zwłaszcza tam, gdzie energetyka zwleka z dostosowaniem oferty do realnych potrzeb prosumentów.

W tle pobrzmiewa myśl, że przyszłość należy do tych, którzy nauczą się synchronizować swoje życie z rytmem OZE – czy to poprzez automatykę BMS/EMS, czy przez świadome codzienne wybory. Rozdział stawia tezę prostą, ale wybrzmiewającą mocno: autokonsumpcja nie jest technologią, lecz kulturą energetyczną, którą dopiero uczymy się tworzyć.

Czego się dowiesz?

I. Kto to jest w Polsce jest konsumentem, a kto prosumentem energii?
II. Na początek – najważniejsza jest efektywność energetyczna
III. Co wyróżnia świadomego, czyli aktywnego konsumenta od zwykłego konsumenta?
IV. Prosument – czyli konsument, który zaczął produkować własną energię!
V. Elektroprosument – najwyższy stopień wtajemniczenia indywidualnego konsumenta energii w Polsce
VI. Jak prawidłowo zdefiniować autokonsumpcję energii?
VII. Czy energia z magazynu energii jest darmowa?
VIII. Mit o średniej autokonsumpcji na poziomie 30%
XI. Czy autokonsumpcja może zaleć od pory roku?
XII. Problem magazynowania energii u prosumenta
XIII. Problem magazynów energii BESS
XIV. Elektroprosument zbiorowy – jeden z celów działania OSE
XV. Taryfy dynamiczne u głównych dostawców – jak to wygląda dziś na koniec października 2025?

Rozdział przygotowany przez Bartłomieja Kupca – prawnika i analityka polityki publicznej, prowadzi czytelnika przez praktyczną ścieżkę do stworzenia obywatelskiej społeczności energetycznej (OSE) w ramach stowarzyszenia, spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej. Kupiec pokazuje, że proces ten, choć formalny i szczegółowy, może stać się inspirującą przygodą wspólnoty – od pierwszego kroku, jakim jest identyfikacja potrzeb i oczekiwań członków, po przygotowanie prognozy energetycznej, harmonogramu działań i analizy statutu.

Autor zachęca, by traktować spotkanie organizacyjne i przygotowanie uchwał nie tylko jako obowiązek, lecz jako moment, w którym wspólna wizja zmienia się w realne działania – konkretne zmiany w statucie, wybór obszaru działania OSE, decyzje dotyczące odnawialnych źródeł energii i sposobu podziału korzyści. Kupiec szczegółowo tłumaczy procedury składania wniosków do Urzędu Regulacji Energetyki, wymagane dokumenty i terminy, pokazując, że formalności można przejść sprawnie, jeśli każdy krok jest świadomie zaplanowany.

Obywatelska społeczność energetyczna to nie tylko dokumenty i przepisy, lecz realna moc wspólnego działania – oszczędność, ekologia i niezależność energetyczna stają się wspólnym dobrem. Dowiesz się jak podejmować decyzje świadomie, krok po kroku, nie zapominając, że transformacja energetyczna zaczyna się tam, gdzie ludzie łączą wiedzę, determinację i wyobraźnię. Ten rozdział nie tylko uczy, jak uzyskać status OSE – pokazuje, że każdy może stać się częścią zmian, które mają realny wpływ na otoczenie i przyszłe pokolenia.

Czego się dowiesz?

I. Etap przygotowawczy
II. Spotkanie organizacyjne 
III. Przygotowanie dokumentacji
IV. Zmiana statutu (procedura)
V. Złożenie wniosku do Urzędu Regulacji Energetyki
VI. Rozpoczęcie działalności

Energia, która należy do ludzi – to nie slogan, lecz temat przewodni okrągłych stołów i warsztatów w Warszawie, Gdańsku, Katowicach, Wrocławiu i Krakowie. Tutaj obywatele, eksperci, samorządowcy i przedsiębiorcy spotkali się, by wyobrazić sobie Polskę, w której energia jest wspólnym dobrem, a nie monopolem czterech gigantów. Jak mówił Radosław Gawlik, prezes Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIIA: „Z całej tej rozmowy wyszło nam jednoznacznie, że jedynym gwarantem zapewnienia niskich cen prądu jest energetyka obywatelska. Tylko to gwarantuje ceny do przyjęcia.”

Debaty ujawniły bolesną rzeczywistość – brak regulacji, ograniczenia w sprzedaży nadwyżek energii i monopol państwowych spółek. „Stało się najgorsze – doprowadziło to niemal do wszechsiły czterech firm” – przypominał Marek Kossowski, były wiceminister gospodarki. Jednak uczestnicy warsztatów nie ograniczali się do narzekań. Pojawiały się konkretne pomysły: zrzeszanie prosumentów w spółdzielnie, rozwój lokalnych magazynów energii, głębokie termomodernizacje i budowa domów pasywnych. Grzegorz Pawełczyk, prezes Spółdzielni Mieszkaniowej Enerbud, przekonywał: „Domy pasywne nie są droższe od standardowych. Efektywność energetyczna to jest niezwykle ważna sprawa, bo najtańsza jest ta energia, której nie zużyjemy.”

Osobiste doświadczenia uczestników nadawały rozmowom ludzkiego wymiaru. Agnieszka Olszewska z Choczewa mówiła o swojej walce z systemem: „Byłam wyspą bez prądu… Musiałam kupić magazyn energii, bo 16 miesięcy oczekiwałam, żeby mnie podłączyli.” Tomasz Waśniewski pytał: „Jak ominąć największy problem – sieć niewydolną, która oszukuje, ludzie pokrzywdzeni?”. Dr inż. Jacek Biskupski proponował radykalną drogę: „Odczepić się od państwowych molochów i dzielić się energią od człowieka do człowieka.”

Spotkania w Katowicach i Krakowie pokazały, że lokalne społeczności mogą same tworzyć swoje systemy energetyczne. W Jaworznie prosumenci już testują dachy wielorodzinnych budynków z fotowoltaiką: „Roczny koszt energii w naszym mieszkaniu wynosi około tysiąca złotych” – mówi Pawełczyk, podkreślając realne oszczędności i autonomię. We Wrocławiu i Krakowie Dariusz Szwed z Zielonego Instytutu przypominał: „Naszym dobrem wspólnym jest energia. Musimy mieć nad nią demokratyczną, społeczną kontrolę.”

Nie chodzi tylko o technologię. To kwestia sprawiedliwości, bezpieczeństwa energetycznego i siły wspólnoty. Jak podkreślali uczestnicy, jeśli miliony prosumentów mogłyby się zrzeszyć w spółdzielnie – nawet wirtualne, lokalne – Polska mogłaby zmienić się w kraj niemal niezależny energetycznie. Zdecydowana większość problemów to dziś wciąż „wąskie gardła” sieci i brak woli politycznej. Ale tam, gdzie ludzie łączą siły, rośnie nadzieja: energia staje się nie tylko towarem, lecz wspólnym dobrem, w rękach obywateli gotowych współtworzyć przyszłość zielonej Polski.

Przejdź do wniosków i nagrań z okrągłych stołów i warsztatów:

Rola obywatelskich i odnawialnych społeczności energetycznych. Za nami okrągłe stoły we Wrocławiu i w Krakowie

W Polsce działa 1,7 mln instalacji fotowoltaicznych. Ale nie mamy ruchu społecznego

Prosumenci upominają się o swoje. Relacja z okrągłego stołu w Katowicach

Energia obywatelska zamiast paliw od oligarchów. Czy Polska jest gotowa na zmianę?

Czas rozwalić energetyczny monopol! Obywatele kontra państwowe molochy

Rachunki poniżej 1000 zł rocznie. Tak się buduje w Polsce
W Jaworznie powstają domy, w których rachunki za energię nie przekraczają 1000 zł rocznie – prawdziwe domy pasywne, łączące troskę o środowisko z realnymi oszczędnościami dla mieszkańców. „Domy pasywne z niezrozumiałych powodów nie są jeszcze w Polsce bardzo rozpowszechnione. Słyszę na ich temat sporo mitów i niedopowiedzeń. Tymczasem one są wybitnie energooszczędne” – mówi Agnieszka Niechciał ze Spółdzielni Mieszkaniowej „Enerbud” w reportażu Odpowiedzialnego Inwestora. Prezes spółdzielni, Grzegorz Pawełczyk, dodaje: „W tej chwili nie opłaca się budować tradycyjnych domów – jest to po prostu irracjonalne.” Budynki wyposażone są w fotowoltaikę, pompy ciepła, rekuperację i ogrzewanie podłogowe – dzięki temu koszty energii są dziesięciokrotnie niższe niż w standardowych nieruchomościach. Spółdzielnia chce też zarejestrować swój wielorodzinny budynek jako obywatelską społeczność energetyczną, promując energetykę społeczną i pokazując, że oszczędność i samowystarczalność energetyczna w Polsce są możliwe.

Rachunki poniżej 1000 zł rocznie. Tak się buduje w Polsce

W kolejnych odsłonach projektu w grudniu 2025 r., odwiedzimy kolejne ciekawe realizacje oraz praktyczne rozwiązania energetyczne w spółdzielniach i społecznościach energetycznych.

Prawne aspekty tworzenia społeczności energetycznych. Poradnik
Publikacja przeznaczona dla wszystkich zainteresowanych stworzeniem społeczności energetycznej, przydatna szczególnie przedstwiciel(k)om samorządów. W poradniku przedstawione zostały istniejące oraz projektowane ramy prawne tworzenia i funkcjonowania społeczności energetycznych w Polsce. W przystępnej formie pytań i odpowiedzi zostały poruszone kwestie prawne powstawania i funkcjonowania klastra energii, spółdzielni energetycznej i prosumenta. Przedstawione zostały także zadania gminy, finansowania energetyki obywatelskiej oraz zmiany w prawie.

Podręcznik dotyczący transgranicznych wspólnot energetycznych
Ten europejski podręcznik pokazuje, jak wspólnoty energetyczne mogą działać ponad granicami państw, mimo różnic w prawie i infrastrukturze. To kompas dla samorządów i lokalnych liderów, którzy chcą współtworzyć elastyczne, międzynarodowe modele współpracy w energii odnawialnej. Dokument przynosi konkretne przykłady i podpowiada, gdzie w Europie takie inicjatywy już kiełkują — i jak można do nich dołączyć.

Wizja profesora Popczyka żyje – Polska może mieć tanią, lokalną energię
To inspirujący tekst, który przywraca do życia wizję prof. Jana Popczyka o energetyce rozproszonej — lokalnej, niedrogiej i obywatelskiej. Przekonuje, że jego ideańska wizja nie jest tylko marzeniem akademickim, lecz realnym kierunkiem transformacji energetycznej, która może przynieść korzyści całym społecznościom.

Spółdzielnie energetyczne nie chcą dłużej milczeć. Nie będzie transformacji bez nas
Mocny, publicystyczny głos — także ważny dla naszego projektu — pokazujący determinację środowiska spółdzielni energetycznych. Tekst trafnie odsłania, że jeśli transformacja ma być sprawiedliwa, to nie może odbywać się ponad głowami tych, którzy ją realnie tworzą.

Politycy zgodni jak nigdy: energetyka rozproszona to dobry kierunek. „Musimy się tylko pozbyć pasożytów
Artykuł pokazuje rzadki moment: szeroką zgodę polityków wokół rozproszonej energetyki. To także mocna diagnoza barier i „pasożytniczych” mechanizmów, które hamują rozwój lokalnych inicjatyw — lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce rozumieć realne kulisy transformacji.

Prąd stał się warunkiem równości. Dlatego kobiety biorą sprawy w swoje ręce
Poruszający tekst o tym, jak energia — a raczej jej brak — wpływa na prawa kobiet, bezpieczeństwo i możliwości rozwoju. Artykuł pokazuje też nowy ruch liderek, które nie czekają na zmianę, lecz same ją organizują.

Zielona energia kontra postkomunistyczne bariery
To fascynująca konfrontacja między nową, obywatelską energetyką a starymi strukturami, które wciąż próbują blokować zmiany. Autor przekonuje, że choć bariery są realne, to ich przełamanie jest dziś nie tylko możliwe, ale i nieuniknione.

Rząd nie docenia społeczności energetycznych
Artykuł pokazuje, jak wiele możliwości drzemią w lokalnych społecznościach energetycznych i jak łatwo można je zignorować na szczeblu państwowym. To lektura, która otwiera oczy na potencjał obywatelskiej energii i potrzebę zmian w polityce energetycznej. Idealny punkt wyjścia dla tych, którzy chcą zrozumieć kontekst społeczno-polityczny transformacji energetycznej w Polsce.

Energy sharing – nowe oblicze współdzielenia energii
Ten artykuł wprowadza w fascynujący świat „dzielenia się energią”, pokazując, jak współpraca mieszkańców i firm może prowadzić do efektywnego wykorzystania lokalnych źródeł. To inspirująca lektura dla tych, którzy szukają praktycznych przykładów innowacji społecznej w energetyce.

Klastry energii vs austriackie społeczności energetyczne
Porównanie polskich klastrów energii z doświadczeniami Austrii pokazuje, że w energetyce społecznej nie ma jednego słusznego modelu – są za to wartościowe lekcje do przejęcia. Artykuł inspiruje do poszukiwania rozwiązań dopasowanych do lokalnych potrzeb, a nie kopiowania schematów „z półki”.

Jak wspierać samorządy i społeczności energetyczne?
Praktyczny poradnik, który pokazuje, że wsparcie dla energetycznych inicjatyw obywatelskich może mieć realny wymiar, jeśli zostanie odpowiednio zaplanowane. To lektura dla wszystkich, którzy chcą działać lokalnie, a myślą globalnie.

Energia obywatelska na rozdrożu. Spółdzielnie energetyczne jako klucz do przyszłości samorządowej fotowoltaiki
To tekst, który otwiera oczy na to, jak samorządy mogą odzyskać kontrolę nad lokalną energią — i dlaczego bez spółdzielni kosztowna fotowoltaika może stać się ciężarem zamiast szansą. Autor przekonująco pokazuje, że prawdziwa zmiana zaczyna się nie w Warszawie, lecz w gminach, które odważą się postawić na współpracę i dzielenie korzyści.

Spółdzielnie energetyczne ratunkiem dla gmin
Artykuł odsłania, jak spółdzielnie mogą stać się remedium na rosnące koszty energii w małych miejscowościach — i dlaczego model wspólnotowy daje stabilność, której brakuje rynkowi. To opowieść o samorządach, które zaczynają rozumieć, że energetyka przyszłości musi być lokalna.

Woda to życie, prąd i rozwój
Reportaż zabiera czytelnika do miejsc, w których woda staje się nie tylko źródłem życia, lecz także energii i nowych możliwości. To lekko poetycki tekst o tym, że rzeki mogą zasilać coś więcej niż turbiny — również lokalną gospodarkę i poczucie wspólnoty.

Kryzys energetyczny a telekomunikacja
Artykuł pokazuje mało omawiane, a kluczowe powiązanie: cyberbezpieczeństwo, łączność i prąd są dziś splecione jak nigdy wcześniej. Tekst pozwala zrozumieć, że odporność energetyczna nie jest już technicznym detalem, lecz fundamentem nowoczesnego społeczeństwa.

Czarne scenariusze: jak zabezpieczyć Polskę przed blackoutem
To przystępna, ale trzymająca w napięciu analiza pokazująca, jak krucha potrafi być nasza energetyczna codzienność. Autor nie straszy — raczej uświadamia, że im szybciej przejdziemy na lokalne, odporne źródła energii, tym spokojniej będziemy spać.

Zielona energia lokalnie. Mieszkańcy przejmują kontrolę nad produkcją prądu
To opowieść pełna dobrej energii — dosłownie i w przenośni. Tekst pokazuje ludzi, którzy przestali czekać na systemowe zmiany i po prostu zaczęli działać, udowadniając, że lokalna energetyka to nie trend, lecz przyszłość.

Dlaczego spółdzielnie energetyczne w miastach są blokowane i co tracimy?
Krytyczne spojrzenie na przeszkody biurokratyczne i polityczne, które hamują rozwój spółdzielni energetycznych. Artykuł uzmysławia, że w tej walce chodzi nie tylko o energię, ale też o obywatelską wolność i lokalną autonomię.

Nowy sposób na walkę z ubóstwem energetycznym na polskiej wsi
Inspirujący tekst o tym, jak energetyczne społeczności mogą stać się narzędziem walki z ubóstwem energetycznym na wsi. To dowód, że innowacje społeczne w energetyce mają realny wpływ na życie codzienne ludzi.

Spółdzielnia energetyczna dla gminy – zacznij od bilansu
Analiza bilansu energetycznego to pierwszy krok, by gmina mogła na serio pomyśleć o spółdzielni energetycznej — artykuł pokazuje, dlaczego rachunek „na minus” w starym modelu może stać się „na plus” po zmianie. Warto przeczytać, jeśli marzysz o lokalnej niezależności energetycznej i chcesz wiedzieć, jak zacząć sensowny plan.

Spółdzielnia to proces, nie produkt — wywiad z Krzysztofem Solarzem
Ten wywiad pokazuje, że za każdym sukcesem energetycznej spółdzielni stoi długofalowa praca, dialog i odpowiedzialność — to nie szybki zakup, ale wspólna, świadoma inwestycja społeczna. To lektura dla tych, którzy chcą zrozumieć, jak zmienia się energia, gdy staje się częścią wspólnoty, nie towarem.

Prawne możliwości wspierania energetyki społecznej w Polsce
Przegląd przepisów, grantów i instrumentów — ten artykuł to praktyczny przewodnik po tym, co dziś daje realne wsparcie dla inicjatyw obywatelskich w energetyce. Konieczna lektura, jeśli myślisz o założeniu spółdzielni albo chcesz pomóc swojej gminie przejść na zieloną stronę.

Zawód elektryk 2.0
Energetyczna transformacja to też szansa na nowe, stabilne zawody — ten tekst pokazuje, jak ważną rolę odgrywa dziś elektryk z nowoczesnym spojrzeniem na OZE i technologie rozproszone. Dobry punkt startowy dla tych, którzy szukają pracy z sensem w zielonej przyszłości.

Energetyka oparta na bioodpadach
To opowieść o tym, jak odpad może stać się źródłem energii — i realnej wartości dla lokalnych społeczności. Artykuł inspiruje do przemyślenia: surowce organiczne dziś do wyrzucenia, a jutro mogą zasilać nasz dom i sąsiedztwo.

Łączymy serca dla obywatelskiej i spółdzielczej energetyki
Artykuł pokazuje, jak wspólnota, współpraca i zaangażowanie lokalnych mieszkańców mogą przekształcić energię w prawdziwie obywatelskie dobro — to opowieść o tym, że energia to nie tylko prąd, ale wspólna wartość. Warto go przeczytać, jeśli wierzymy, że przyszłość energetyczna powinna być budowana wspólnie, z myślą o ludziach, nie tylko zyskach.

Jak ekonomicznie używać energii elektrycznej? — propozycja projektu społecznego
Tekst proponuje prosty, ale skuteczny plan działań — pokazuje, jak wspólne inicjatywy i świadome decyzje mogą obniżyć koszty energii i podnieść efektywność w całych wspólnotach. To lektura dla tych, którzy chcą działać tu i teraz, a nie dopiero czekać na zmiany z góry.

Spółdzielnie energetyczne stają się ważnym kierunkiem transformacji – to nie tylko idea, lecz realna odpowiedź na wyzwania rosnących rachunków i niestabilności rynku energii. Jak wskazują wyniki badań Zielonych Wiadomości i Fundacji Zielone Światło, samorządy wydały już miliardy na instalacje fotowoltaiczne, ale przejście na nowe mechanizmy rozliczeń (jak net-billing) zagraża opłacalności tych inwestycji. Dzięki modelowi spółdzielni lokalne społeczności mogą przejąć produkcję prądu, współdzielić jej wykorzystanie i odzyskać część wartości, która obecnie „ucieka” poza ich obszar.

Powstaje też struktura ogólnokrajowa: niedawno założono Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Energetycznych, zrzeszający 14 podmiotów. Związek ma promować standardy, wspierać rozwój i budować mosty między lokalną energią a systemem prawnym. Łukasz Pałucki, prezes Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Energetycznych, opisuje gminy jako kluczowe ogniwo tej zmiany – to właśnie tam lokalne spółdzielnie dają nadzieję na niższe koszty energii i większą niezależność od dużych monopolistów.

Jednym z głównych atutów spółdzielni jest demokracja udziału i zaangażowanie obywatelskie – jak pokazuje inne opracowanie, mieszkańcy współdecydują o produkcji, inwestują w OZE i dzielą się zyskami. To także realna siła gospodarcza: tworzenie miejsc pracy, rozwój lokalnych instalacji (biogazownie, farmy PV), reinwestowanie w społeczność.

Dodatkowo, spółdzielnie mogą liczyć na wsparcie finansowe: program „Energia dla Wsi” daje możliwość dofinansowania instalacji PV, wiatrowych czy biogazowni właśnie tym strukturom. To nie jest tylko odległa wizja – to praktyczny model, który już dziś staje się fundamentem obywatelskiej i zrównoważonej przyszłości energetycznej w Polsce.

Tematykę spółdzielni energetycznych w tym projekcie koordynują organizacje partnerskie: Zielone Wiadomości oraz Fundacja Zielone Światło. Zachęcamy do pogłębionej lektury na stronach partnerów!

Cykl trzech webinarów – Zmieniamy Polską Wieś:

Najnowszy numer gazety Zielone Wiadomości poświęcony energetyce obywatelskiej:

Chcesz otrzymać bezpłatny egzemplarz papierowy? Napisz na adres: kontakt[małpa]zielonewiadomosci.pl

Rozdział FAQ powstał z myślą o wszystkich, którzy chcą zrozumieć, czym naprawdę są społeczności energetyczne – i jak mogą stać się narzędziem lokalnej zmiany, oszczędności i większej niezależności. Zebraliśmy tu najważniejsze pytania, które regularnie słyszymy od mieszkanek, mieszkańców, samorządowców i organizacji – od podstawowych definicji po praktyczne wskazówki, jak zacząć własną drogę ku energii obywatelskiej. Jeśli po lekturze wciąż masz wątpliwości lub chcesz porozmawiać o swoim pomyśle, zapraszamy do kontaktu ze Stowarzyszeniem Ekologicznym EKO-UNIA – jesteśmy tu po to, by pomagać i wspierać kolejne odważne inicjatywy.

---

Poradnik powstał w okresie listopad-grudzień 2025 r. Pamiętajmy jednak, że prawo i dane zmieniają się szybko, więc niektóre informacje mogą wymagać aktualizacji. Warto każdorazowo je sprawdzić, zanim podejmiesz decyzję lub działanie – dzięki temu poradnik będzie Twoim pewnym wsparciem w świecie energetyki obywatelskiej.

---

Projekt realizowany w ramach Inwestycji G1.1.4 Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności: Wsparcie dla instytucji wdrażających reformy i inwestycje w ramach REPowerEU