FAQ- Najczęściej zadawane pytania nt. społeczności energetycznych

Poniżej prezentujemy najczęściej zadawane pytania nt. społeczności energetycznych.

Gdzie mogę uzyskać bieżące informacje na temat społeczności energetycznych w Polsce?

Skontaktuj się z naszym Punktem doradczo-informacyjnym dot. energetyki obywatelskiej:

Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA
ul. Białoskórnicza 26, 50-134 Wrocław
czynne od poniedziałku do piątku w godz. 10:00 – 15:00
tel. +48 71 344 22 64
e-mail: info-ekounia@eko.org.pl

Co to jest społeczność energetyczna? Czym różni się obywatelska społeczność energetyczna i odnawialna społeczność energetyczna w UE?

Społeczność energetyczna to polityczna i prawna koncepcja demokratyzacji, uspołeczniania i decentralizacji energii/usług energetycznych w UE. W 2019 r. Unia Europejska przyjęła „Pakiet czystej energii dla wszystkich Europejczyków” w celu promowania i zachęcania wszystkie obywatelki i obywateli do zaangażowania się w ochronę klimatu i transformację energetyczną. Pakiet wprowadził dwa nowe (oprócz prosumentów) podmioty prawne społeczności energetycznych, a mianowicie: obywatelską społeczność energetyczną (CEC) i społeczność energetyczną działającą w zakresie energii odnawialnej (odnawialną społeczność energetyczną, REC). Każdy rodzaj społeczności energetycznej został włączony do innej dyrektywy UE.

Odnawialne społeczności energetyczne zostały już w 2018 r. uwzględnione w dyrektywie w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (przekształcenie, RED II). REC jest podmiotem prawnym:

a) który zgodnie z obowiązującym prawem krajowym opiera się na otwartym i dobrowolnym udziale, jest autonomiczny i jest skutecznie kontrolowany przez udziałowców lub członków, którzy znajdują się w pobliżu projektów energii odnawialnej, które są własnością i są rozwijane przez ten podmiot prawny;

b) którego udziałowcami lub członkami są osoby fizyczne, MŚP lub władze lokalne, w tym gminy;

c) którego głównym celem jest zapewnienie korzyści środowiskowych, ekonomicznych lub społecznych dla swoich udziałowców lub członków lub dla lokalnych obszarów, na których działa, a nie zysków finansowych.

Obywatelskie społeczności energetyczne zostały wprowadzone w 2019 r. w dyrektywie w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej (IEMD). Zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2019/944 obywatelskie społeczności energetyczne:

a) to osoby prawne kontrolowane przez członków lub udziałowców, które opierają się na dobrowolnym i otwartym uczestnictwie i mają prawo do zajmowania się wytwarzaniem, dystrybucją, dostawami, zużywaniem, usługami w zakresie efektywności energetycznej lub ładowania pojazdów elektrycznych, lub świadczenia innych usług swoim członkom lub udziałowcom;

b)mają prawo do podłączenia do sieci dystrybucyjnych oraz bycia traktowanym w sposób niedyskryminacyjny, jeśli chodzi o regulację wszystkich rynków energii elektrycznej oraz dostęp do nich;

c) mają prawo do podziału własnej energii elektrycznej między swoich członków, zgodnie z analizą kosztów i korzyści dotyczącą rozproszonych zasobów energetycznych;

d) mają prawo, jeżeli zezwala na to dane państwo członkowskie, do bycia właścicielem, utworzenia, zakupu lub dzierżawy sieci dystrybucyjnych, podlegających obowiązującym regulacjom.

24 sierpnia 2024 weszły w życie przepisy nowelizujące prawo energetyczne, które umożliwią tworzenie obywatelskich społeczności energetycznych w Polsce (art. 3 pkt 13f oraz rozdział 2e). Organizacja pozarządowa Frank Bold wskazuje, że przepisy te nie spełniają jednak wszystkich wymogów dyrektywy 2019/944, nie dając wszystkich uprawnień energetycznych obywatelom zapisanych w tych przepisach UE.

We wrześniu 2024 r. utworzono Europejski Instrument Społeczności Energetycznych w celu wspierania rozwoju społeczności energetycznych w całej UE.

Czytaj więcej: https://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82eczno%C5%9B%C4%87_energetyczna

Czy w Polsce są prawnie zdefiniowane obywatelskie i odnawialne społeczności energetyczne?

Polski rząd w 2023 wprowadził prawne zamieszanie, wpisując do nowelizacji ustawy prawo energetyczne (art. 3 pkt 13f oraz rozdział 2e) “obywatelskie społeczności energetyczne”, które częściowo wypełniają zapisy dyrektywy 🇪🇺 2019/944 w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej IEMD (obywatelskie społeczności energetyczne, citizen energy community CEC) a częściowo zapisy dyrektywy w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych REDII (odnawialne społeczności energetyczne, renewable energy community REC). Niestety obywatelskie społeczności energetyczne nie zostały w ogóle zdefiniowane prawnie (stan na 02.2025).

Społeczności energetyczne w Unii Europejskiej: obywatelskie i odnawialne. Prawo, instrumenty wsparcia itp.

Społeczności energetyczne umożliwiają zbiorowe i obywatelskie działania na rzecz wsparcia przejścia na czystą energię.

Mogą przyczynić się do zwiększenia akceptacji społecznej dla projektów energii odnawialnej i ułatwić przyciąganie prywatnych inwestycji w czystą transformację energetyczną. Społeczności energetyczne mogą być skutecznym środkiem restrukturyzacji naszych systemów energetycznych, umożliwiając obywatelom lokalne kierowanie transformacją energetyczną i bezpośrednie korzystanie z lepszej efektywności energetycznej, niższych rachunków, zmniejszonego ubóstwa energetycznego i większej liczby lokalnych zielonych miejsc pracy.

Czytaj więcej: https://energy.ec.europa.eu/topics/markets-and-consumers/energy-consumers-and-prosumers/energy-communities_en

Jakie oszczędności można osiągnąć dzięki wdrożeniu działań w ramach obywatelskiej społeczności energetycznej?

W 2024 roku EKO-UNIA i Zielony Instytut rozpoczęły wspólnie z europejską koalicją Beyond Fossil Fuels projekt wspierający sprawiedliwą transformację energetyczną i klimatyczną. Rezultatem jest powstawanie pierwszych obywatelskich społeczności energetycznych (OSE). Pokazaliśmy, że potencjał zmniejszania zużycia energii elektrycznej dzięki działaniom OSE sięga nawet 90%. Niestety, rząd nadal w żaden sposób nie wspiera ich powstawania i działania.

Czytaj więcej: https://eko-unia.org.pl/eko-unia-i-zielony-instytut-wspieraja-powstawanie-obywatelskich-spolecznosci-energetycznych-na-dolnym-slasku/

Czy EKO-UNIA jest obywatelską społecznością energetyczną i jakie działania energetyczne podjęła?

– Zaczęliśmy od szkoleń dla członkiń i członków stowarzyszenia nt. społecznej energetyki oraz korzyści z aktywnego obniżania zużycia prądu. Audyt elektryczny pozwolił sprawdzić zużycie i oszacować potencjał oszczędności energii elektrycznej w naszej siedzibie. Okazało się, że zmieniając aranżację oświetlenia i wymieniając źródła światła na LEDy najwyższej klasy energetycznej A – tu oszczędności sięgnęły 90%! – czy lodówkę na bardziej energooszczędną, możemy już w tym roku zaoszczędzić od 300 do nawet 500 kilowatogodzin prądu, w zależności od intensywności korzystania z urządzeń elektrycznych. Za pieniądze z niższych rachunków dokonamy w następnych latach do 2030 roku, kolejnych inwestycji w energooszczędność, takich jak zakup roweru elektrycznego, nowa generacja urządzeń o niskim poborze (takich jak: laptopy, drukarka, projektor itp.), przenośna stacja zasilania + panel fotowoltaiczny w razie jakiejkolwiek awarii sieci w biurze, możliwość dzięki niej użycia własnej energii do ładowania np. roweru elektrycznego, czy też podtrzymania prac urządzeń biurowych w czasie ich użycia w biurze, bez poboru energii z sieci. Z czasem będziemy dążyć do tego by biuro stało się miejscem samowystarczalnym w własną energię – stwierdził Witold Miklaszewski, koordynator energetyczny EKO-UNIA – OSE.

– Rozpoczęliśmy – jako pierwsza OSE na Dolnym Śląsku – program dojścia do samowystarczalności i wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego Dolnego śląska. Będziemy także wspierać powstawanie kolejnych społeczności energetycznych i liczymy na wsparcie m.in. wojewódzkich władz samorządowych – podsumował Miklaszewski.

Czytaj więcej: https://eko-unia.org.pl/eko-unia-i-zielony-instytut-wspieraja-powstawanie-obywatelskich-spolecznosci-energetycznych-na-dolnym-slasku/

---