Miesbach to rolniczo-turystyczny powiat w Bawarii położony między regionem Monachium i Austrią. W 2009 roku podjęto decyzję o wdrożeniu w powiecie strategii rozwoju, której jednym z priorytetów byłoby wykorzystanie nowoczesnej energetyki i zapewnienie ochrony klimatu. 2013 rok będzie już drugim, w którym realizowana jest zintegrowana koncepcja ochrony klimatu w powiecie. Koncepcja, która jest pokazywana przez niemieckie ministerstwo środowiska, jako jedna z modelowych. Jak doszło do jej powstania i co w niej postanowiono?
Dobra strategia
Strategia rozwoju powiatu Miesbach ujrzała światło dzienne we wrześniu 2009 roku, po prawie 4 latach intensywnej pracy całego urzędu powiatowego, zatrudnionych doradców oraz dyskusji publicznych. W strategii zaproponowano aż 90 konkretnych projektów rozwoju powiatu pogrupowanych w 5 kierunków rozwoju, wśród których, co ciekawe, nie znalazła się ochrona środowiska. Wybrane 28 projektów zdecydowano się realizować jako priorytetowe, tzw.: projekty startowe. Wśród nich znalazł się projekt pod tytułem „Powiat z energią przyszłości”. Aby go zrealizować władze powiatu aplikowały o środki do niemieckiego ministerstwa środowiska na stworzenie szczegółowej koncepcji realizacji. Ministerstwo stworzyło program, w którym w 60% finansowało przygotowanie strategii niskoemisyjnego rozwoju oraz działania podejmowane w celu jej realizacji w pierwszych 3 latach od uchwalenia. W 2010 roku udało się uzyskać dotację i rozpoczęto prace nad szczegółowym programem przejścia na niskowęglową gospodarkę.
Czas na dobry program
Opracowanie programu zostało zrealizowane w ciągu roku, tj. od 1 listopada 2010, do 31 października 2011 roku przy udziale dwóch firm doradczych, które przygotowały materiał wstępny do dyskusji w gronie decydentów, specjalistów i mieszkańców z terenu powiatu. Materiał wstępny obejmował przygotowanie trzech analiz:
– analizy stanu istniejącego w zakresie zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych z obszarów produkcji ciepła, prądu i transportu.
– analizy potencjału wykorzystania odnawialnych źródeł energii przy założeniu, że brane są pod uwagę nie tylko możliwości techniczne, ale także ograniczenia środowiska naturalnego.
– propozycji dojścia do wyznaczonego w strategii rozwoju powiatu celu, czyli odejścia od emisji dwutlenku węgla w powiecie i przejścia na wykorzystanie energetyki odnawialnej.
Cały nieanalityczny proces przygotowania programu był przeprowadzony bardzo sprawnie i z wykorzystaniem wielu różnych technik. Pierwszym krokiem było przeprowadzenie kilkunastu wywiadów z lokalnymi ekspertami nt. proponowanego programu. Drugim krokiem była publiczna prezentacja projektu programu, podczas której zebrano wnioski do dalszego wykorzystania w pracy projektantów. Kluczowym elementem dalszej pracy były dwie konferencje klimatyczne, podczas których zapadły zasadnicze decyzje dotyczące przygotowywanego programu.
Czas na konsultacje
Konferencje klimatyczne zgrupowały blisko 60 osób: decydentów, liderów lokalnych, przedsiębiorców dobranych pod kątem 8 zaproponowanych na początku tworzenia programu tematów istotnych dla ochrony klimatu na poziomie lokalnym, tj.
– Planowanie przestrzenne
– Termomodernizacja budynków
– Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii wiatru, słońca i wody
– Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii biomasy, geotermii i kogeneracji
– Mobilność (transport)
– Przedsiębiorczość a efektywność energetyczne i odnawialne źródła energii
– Edukacja ekologiczna i informowanie mieszkańców
– Zarządzanie i finansowanie
Podczas pierwszej konferencji omawiano potencjał, cele i szanse do wykorzystania w rozwoju niskoemisyjnej gospodarki. Podczas drugiej konferencji zastanawiano się nad narzędziami i wiodącymi projektami koniecznymi do wdrożenia, aby program został zrealizowany. Każda konferencja trwała jeden dzień i angażowała zaproszonych gości w aktywna pracę podczas warsztatów, podobnie jak to było podczas debat klimatycznych projektu „Dobry klimat dla powiatów”.
Wypracowane podczas konferencji koncepcje projektów zostały następnie bardziej szczegółowo opracowane w oparciu o dalsze wywiady z lokalnymi ekspertami oraz warsztat z przedstawicielami wszystkich gmin powiatu. Po zatwierdzeniu programu przez radę powiatu została ona ogłoszona publicznie.
Lokalna wartość dodana
Głównym założeniem strategii energetycznej powiatu Miesbach jest wytworzenie wartości dodanej w regionie, dzięki zastąpieniu zewnętrznych źródeł energii (głównie kopalnych), własnymi źródłami energii (głównie odnawialnymi). W czasie opracowywania strategii powiat Miesbach korzystał w większości z prądu i innych źródeł energii kupowanych u dostawców spoza powiatu. Nawet jeśli zakup następował u przedsiębiorcy zarejestrowanego na terenie powiatu, to produkt pochodził spoza powiatu, a więc na lokalnym rynku pozostawała jedynie wartość marży zysku tego przedsiębiorcy, a większość wartości tego produktu wędrowała do producenta, poza powiat, zubożając go. Wartość pozostającą w powiecie oszacowano na 15% całej zakupionej w powiecie energii. Przy zrealizowaniu strategii większość energii będzie produkowana lokalnie, a więc większość wartości tej energii pozostanie na terenie powiatu, budując jego bogactwo. Oszacowano, że może to być nawet 80% wartości potrzebnej powiatowi energii.
[i]
Energetyczny trójskok
Podstawą opracowanego już programu jest koncepcja tzw. trójskoku energetycznego. Na trzy skoki składają się następujące trzy rodzaje działań: oszczędzanie energii (np. ocieplanie budynków, zmiana zachowań konsumentów), efektywność energetyczna (np. kogeneracja, rekuperacja ciepła) i odnawialne źródła energii (np. wykorzystanie biomasy i energii słońca). Oceniono także, że aby zrealizować program niezależności energetycznej do 2035 roku potrzebne będzie 40% redukcja emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku. Uczestnicy konferencji klimatycznych zmodyfikowali tę propozycje przygotowując własny scenariusz, który zakłada redukcje emisji o 36,4% do 2020 roku i bardziej ambitne działania po 2020 roku.
[ii]
W ramach programu realizacyjnego do roku 2020 zidentyfikowano 72 konkretne działania do wykonania, z których tylko niektóre bezpośrednio przyczyniały się do redukcji emisji, a pozostałe były konieczne, aby przygotować się do tej redukcji, do kolejnych inwestycji lub do monitoringu wyników programu. Najważniejsze działania to: program zielonych zamówień publicznych, doradztwo energetyczne dla mieszkańców, utworzenie stanowiska menadżera ochrony klimatu, termomodernizacja budynków publicznych. Każdy z tych programów został rozpisany pod względem swojej roli, potrzebnych do jego realizacji instytucji, grupy docelowej, kosztów i roli dla redukcji emisji. Być może tak mógłby wyglądać proces przygotowywania i wynik tego procesu w przypadku Pilotażowego Programu Niskowęglowego Rozwoju w projekcie „Dobry klimat dla powiatów”. Już niedługo podejmiemy takie wyzwanie w jednym z polskich powiatów.
Autor: dr Wojciech Szymalski, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa
Wykorzystano materiały:
Prezentację Silke Karcher z niemieckiego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Energetyki Jądrowej przedstawionej 14 maja w W arszawie na seminarium demosEUROPA na temat klimatu i polityki energetycznej.
Materiały ze strony internetowej http://www.landkreis-miesbach.de/, w tym:
– Landkreisentwicklungskonzept „Unser Landkreis Miesbach 2014”, Entwicklungskonzept – Konzept Projekte, Landkreis Miesbach, lipiec 2009: http://www.landkreis-miesbach.de/media/custom/221_1047_1.PDF?1279620217
– Landkreis-Entwicklungskonzept, „Unser Landkreis Miesbach 2014 – von Landkreisleitbild und Agenda zur nachhaltigen Regionalentwicklung”, Landkreis Miesbach, styczeń 2011: http://www.landkreis-miesbach.de/media/custom/1871_159_1.PDF?1289843947
– Kreisentwicklung Projektstand Januar 2012, Landkreis Miesbach, styczeń 2012: http://www.landkreis-miesbach.de/media/custom/221_2050_1.PDF?1329478588
– Konzept zur Energiewende im Landkreis Miesbach, KlimaKom eG, Green City Energy GmbH, styczeń 2011: http://www.landkreis-miesbach.de/index.phtml?La=1&;sNavID=1871.32&mNavID=1871.2&object=tx|221.2823.1&kat=&kuo=2&sub=0
– Dokumentacja konferencji klimatycznych zorganizowanych podczas przygotowania „Konzept zur Energiewende im Landkreis Miesbach” w Gmund am Tegernsee 7.05.2011 i 2.07.2011:
http://www.landkreis-miesbach.de/media/custom/1871_238_1.PDF?1306687449
http://www.landkreis-miesbach.de/media/custom/1871_237_1.PDF?1306687192
http://www.landkreis-miesbach.de/media/custom/221_2187_1.PDF?1311854275
Uwagi:
Jest to ósmy z materiałów w opracowanym przez dr Wojciecha Szymalskiego cyklu „Oblicza Energiewende”, w którym co tydzień prezentujemy inną twarz zmian w niemieckiej gospodarce i społeczeństwie związanych z przejściem na odnawialne źródła energii. Zapraszamy na energetyczną wycieczkę po Niemczech.
Cykl artykułów powstał w ramach projektu LIFE+ „Dobry klimat dla powiatów”, a jego źródłowym miejscem publikacji jest portal www.chronmyklimat.pl. Wszystkie artykuły z cyklu są udostępnione na licencji Creative Commons CC-BY-SA 3.0 PL (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/).
]]>
