Organizacje,
ruchy ekologiczne i naukowcy oraz parlamentarzyści z całej Polski i
Niemiec opublikowali wspólną deklarację sprzeciwiając się planom
regulacji Odry na potrzeby rozwoju żeglugi śródlądowej pod pretekstem
ochrony przeciwpowodziowej.
Wspólna deklaracja skierowana
jest do rządów Niemiec i Polski, a także do Banku Światowego, Banku
Rozwoju Rady Europy (CEB) i Komisji Europejskiej, które nie wywiązują
się z egzekwowania europejskich przepisów dotyczących ochrony środowiska
i przyrody. Komisja Europejska musi zapewnić, że – finansowane z
pieniędzy europejskich – działania realizacji planów regulacji Odry w
Polsce, Niemczech oraz w Republice Czeskiej na potrzeby rozwoju żeglugi
śródlądowej, nie naruszą założeń Europejskiego Zielonego Ładu i unijnej
strategii różnorodności biologicznej na 2030 r.
Odra to jedna z
ostatnich dużych, w dużej części wolno płynących rzek w Europie.
Otoczona nietkniętymi i różnorodnymi biologicznie równinami zalewowymi,
bez większych przeszkód ,na odcinku około 500 kilometrów płynie do Morza
Bałtyckiego. Rządy Polski i Niemiec od lat planują na Odrze działania
mające na celu rzekome zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej. Jednak
realizacja planów nie tylko zwiększyłaby ryzyko powodzi, ale również –
poprzez realizację polskiej strategii rozwoju żeglugi śródlądowej –
regulacja Odry przekształci ją w międzynarodową drogę wodną. Już
zatwierdzone plany naruszają prawo unijne w zakresie ochrony środowiska,
grożą zniszczeniem obszarów chronionych i ich naturalnych krajobrazów, a
także zagrażają gatunkom i ekosystemom.
„Staje się jasne, że to
nie ochrona przeciwpowodziowa i nie interes publiczny, ale rozwój
żeglugi śródlądowej i osobistych interesów jest powodem planów regulacji
Odry po polskiej stronie” – mówi Iwona Krępic, Przewodnicząca Stepnickiej Organizacji Turystycznej „Nie tylko dla Orłów” (SOT).
„W
związku z tym w celu podniesienia świadomości społecznej, przekazaliśmy
petycję dotyczącą związanych z tymi planami zagrożeń dla bezpieczeństwa
ludzi, rzeki i jej ekosystemów oraz wzywając Komisję Europejską – jako
ponadnarodowego strażnika traktatów UE – do działania i egzekwowania
prawa podważonego przez projekty regulacji Odry”.
„Niemiecki rząd
federalny reaguje na obawy o naszą rzekę, mówiąc nam, że nie ma zamiaru
regulować Odry dla rozwinięcia gospodarczej żeglugi śródlądowej i mówi o
działaniach konserwacyjnych rzeki oraz mających na celu zwiększenie
ochrony przeciwpowodziowej. Jednak jego obowiązkiem jest również
podjęcie kroków prawnych w celu uniknięcia negatywnych skutków regulacji
rzeki przeprowadzonej po stronie polskiej ” – mówi Florian Schöne,
dyrektor polityczny Niemieckiej Ligi na Rzecz Przyrody i Środowiska
(DNR). „Ekosystemy nie znają granic narodowych. Każda interwencja – bez
względu na to, po której stronie przeprowadzona – będzie miała wpływ na
całą rzekę. Niemcy nie mogą ignorować swojej odpowiedzialności. Dlatego
kolejnym krokiem powinna być skarga do Komisji Europejskiej i podjęcie
odpowiednich kroków prawnych.”
Zobowiązania finansowe wobec Banku
Światowego, CEB i UE zostały podjęte w celu zwiększenia ochrony
przeciwpowodziowej. Udowodniono jednak, że – wbrew oficjalnym
założeniom projektu – zagrożenie powodziowe może wzrosnąć. Dodatkowo
istnieje uzasadnione podejrzenie, że tzw. Projekt Ochrony
Przeciwpowodziowej Odry i Wisły służy przede wszystkim interesom
gospodarczym kilku firm. Plany te naruszają zatem warunki finansowania i
wymagają wszczęcia śledztwa. Organizacje ekologiczne skierowały pisma
do Komisji Europejskiej, Banku Światowego i CEB, jednak dochodzenie w
tej sprawie nie zostało wszczęte.
„Komisja Europejska nie powinna
finansować projektu, który nie jest zgodny z ramami prawnymi UE i jest
niezgodny z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu oraz unijną
strategią różnorodności biologicznej do 2030 r.” – mówi Ska Keller,
wiceprezydent The Green / EFA w Parlamencie Europejskim. „Wzywamy zatem
Bank Światowy, Bank Rozwoju Rady Europy i Komisję Europejską do
krytycznego zbadania, na realizację jakich działań faktycznie
wykorzystuje się ich fundusze, a także do podjęcia wymaganych kroków
prawnych, aby powstrzymać ewentualne nadużycia”.
Więcej informacji:
IGB (2020): „Plany rozwoju Odry stwarzają zagrożenie dla przyrody i zrównoważonego użytkowania”. IGB Policy Brief, Leibniz Institute of Freshwater Ecology and Inland Fisheries, Berlin, Niemcy, DOI: https://dx.doi.org/10.4126/FRL01-006424698
Panel Kontrolny Banku Światowego (2019): „Poland: Odra-Vistula Flood Management Project (P147460)”, sprawa – 135, online:
https://inspectionpanel.org/panel-cases/odra-vistula-flood-management-project- p147460
Projekt ochrony przeciwpowodziowej Banku Światowego na odcinku Odra-Wisła dla Polski, online: https://projects.worldbank.org/en/projects-operations/project-detail/P147460?lang=en
