Pieniądze w błoto

Pomijając historyczne analogie najlepszym komentarzem do pomysłu budowy Opola II są wyniki giełdowe Polskiej Grupy Energetycznej, czyli właściciela i głównego inwestora powiększenia elektrowni. Kiedy w kwietniu ubiegłego roku ówczesny prezes spółki, Krzysztof Kilian ogłosił zarzucenie planów rozbudowy Elektrowni Opole, akcje PGE natychmiast poszybowały w górę. Kilian powiedział wtedy, że żeby inwestycja miała sens, to ceny prądu musiałyby być wyższe o 50 proc. Tyle tylko, że już od paru miesięcy nie jest on już prezesem PGE. Musiał odejść, właśnie ze względu na brak chęci do opolskiej inwestycji. W kuluarach mówiło się o jego konflikcie na tym tle z premierem. Na wieść o dymisji Kiliana warszawski parkiet zareagował spadkiem wyceny PGE o 1,5 mld złotych. Trudno o bardziej wymowną reakcję inwestorów.

Równie sceptyczni wobec opolskiej inwestycji są eksperci. – 10 lat temu podejmowanie takiego ryzyka byłoby zrozumiałe. Ale teraz przebudowa energetyki na świecie jest faktem. W sytuacji eksplozji innowacyjności na rynku energetycznym, my budujemy bloki, które zabetonują zmiany w naszym systemie na 50 lat – mówi prof. Jan Popczyk z Politechniki Śląskiej. Z kolei dr Michał Wilczyński, były główny geolog kraju i ekspert rynku energetycznego, podkreśla bezsens samej lokalizacji inwestycji. – Polska cierpi na niedobór mocy na północy kraju, głównie na Pomorzu Zachodnim. Przesył prądu do tych rejonów z południa to marnotrawstwo – straty sięgną ok. 12 proc. produkowanej energii – komentuje. Wilczyński podkreśla także nieekonomiczność budowania elektrowni napędzanych węglem.Wydobycie tego surowca w Polsce dramatycznie spada. W 2030 r. może ono dobić do rekordowo niskiego poziomu 47 mln ton. To aż o 30 mln ton mniej niż obecnie. PGE na jego dostawy podpisało kontrakt z Kompanią Węglową, który ma obowiązywać w latach 2018-2038. Tyle że polski węgiel jest dużo droższy od importowanego, a na dotacje od państwa nie ma co liczyć, bo od 2010 r. w Unii Europejskiej jest zakaz pomocy publicznej dla górnictwa. W tej chwili opłaca się go sprowadzać nawet z USA (nie mówiąc o Rosji), gdyż koszty wydobycia są tam dwa razy niższe niż u nas. – Kompania Węglowa jest bankrutem. Jej straty w ubiegłym roku wyniosły nieco ponad 1 mld zł. A na jej hałdach zalega 7 mln ton węgla – mówi Wilczyński. To oznacza, że jeśli Kompania rzeczywiście miałaby być głównym dostawcą węgla dla elektrowni w Opolu, to odczuliby to podatnicy, którzy musieliby zapłacić za droższą energię.

Jak mogłaby być alternatywa dla Opola? Przede wszystkim polska powinna zwiększyć efektywność energetyczną, czyli lepiej wykorzystywać już produkowaną energię. – UE w swojej energetycznej mapie drogowej do 2050 r. zakłada zmniejszenie zużycia prądu o 20 proc. – przypomina Wilczyński. A zdaniem Popczyka wiele energii można by zaoszczędzić przez modernizację oświetlenia w gospodarstwach domowych, np. wymianę żarówek na lampy typu LED.

To tylko przykłady, bo przy środkach jakie zamierza rząd przeznaczyć na Opole można znaleźć multum innych, bardziej korzystnych dla podatnika rozwiązań – np. elektrownie gazowe, które, w przeciwieństwie do węglowych, nie muszą być włączone przez cały czas, a jedynie w czasie, kiedy zapotrzebowanie na energię jest największe. – Polityka energetyczna powinna odpowiadać na pytanie jaki system energetyczny zbudujemy. Tymczasem my budujemy elektrownie a potem będziemy zastanawiać się jak wkomponuje się ona w system – podkreśla Wilczyński. Wygląda więc na to, że rząd funduje sobie i nam kosztowną i przestarzałą zabawkę, z której najbardziej (oprócz polityków PO z Opola) w dłuższej perspektywie mogą cieszyć się rosyjscy górnicy z kopalni na Uralu.