Długo wyczekiwane uruchomienie wrocławskiej oczyszczalni ścieków i zakończenie eksploatacji pól irygacyjnych to wydarzenia bardzo ważne dla środowiska i mieszkańców Wrocławia. Niestety łączyło się to z zaprzestaniem nawadniania pól. Teren przez ponad sto lat przyjmujący ogromne ilości ścieków nie doczekał się do dzisiaj zalecanych przez fachowców działań służących zapobieżeniu katastrofie ekologicznej związanej z migracją metali ciężkich.
Z coraz większym niepokojem społeczność Wrocławia w tym środowiska akademickie spoglądają w stronę Pól Osobowickich, które ciągle stanowią wspaniały ekosystemem bogaty w gatunki chronione, a obecnie tracą swój wielki potencjał, zwiększając jednocześnie ryzyko rozprzestrzeniania się skażenia metalami ciężkimi na obszar Natura 2000 – Dolina Widawy.
W związku z powyższym Stowarzyszenie EKO-UNIA zleciło opracowanie ekspertyzy dotyczącej skażenia terenu po polach irygacyjnych metalami ciężkimi oraz skutków zaprzestania nawadniania tego obszaru. Ekspertyza ta została wykonana przez hydrogeologa dra Sylwestra Kraśnickiego.
Poniżej przedstawiamy jej najważniejsze punkty, a jednocześnie zachęcamy do pobrania pliku PDF i zapoznania się z całością opracowania.
- Zmiana klimatu zaburza przebiegające na terenie pól irygacyjnych procesy naturalnego samooczyszczania się wód podziemnych. Przesuszenie profilu glebowego prowadziło będzie z czasem do utleniania i rozkładu materii organicznej, która w nim występuje oraz do murszenia gleb, a wtedy zaadsorbowane metale ciężkie (m. in. chrom, kadm, miedź, cynk) mogą zostać uwolnione do wód podziemnych i powierzchniowych. O tym, że zjawiska takie mogą zachodzić już obecnie, wskazują wyniki badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z lat 2010 i 2016.
- Wody podziemne obszaru pól irygacyjnych pozostają w ścisłym związku hydraulicznym z wodami przyległego obszaru Natura 2000 Dolina Widawy. Dalsze obniżenie zwierciadła wód na obszarze pól irygacyjnych spowoduje obniżanie się zwierciadła wody na tym obszarze Natura 2000. To z kolei oznacza, że zaniechanie jakichkolwiek działań nawadniających na obszarze pól irygacyjnych może doprowadzić do degradacji chronionych siedlisk i zagrozi przedmiotom ochrony na tym obszarze.
- Niedoszacowanie niekorzystnych oddziaływań na stosunki wodne obszaru Natura 2000 położonego w pobliżu jednej z inwestycji w Polsce jest obecnie przedmiotem dochodzenia ze strony Komisji Europejskiej. Sytuacja taka miała już miejsce w przypadku modelu hydrogeologicznego dla kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Tomisławice.
- Aby zapobiegać niekorzystnym zmianom środowiskowym wynikającym z obniżania się zwierciadła wód podziemnych należy obszar ten nawadniać wodami Odry w ilości niezbędnej do utrzymania poziomu zwierciadła wód podziemnych z okresu sprzed 2013 roku. Ilość wody potrzebnej do tego celu stanowi około 1,2% zasobów wodnych Odry na wysokości Wrocławia.
- Nawadnianie obszaru pól irygacyjnych wodami Odry przyspieszy proces oczyszczania się zdegradowanych jakościowo wód podziemnych na tym obszarze.
Ekspertyza dra S. Kraśnickiego dotycząca wrocławskich pól irygacyjnych
Jesteśmy w wyjątkowej sytuacji, kiedy na całej naszej planecie, a więc też i w Polsce, odczuwane są już dramatyczne skutki zmian klimatu i wielkiego wymierania gatunków. Ogłoszenie przez Wrocław alarmu klimatycznego daje nadzieję, że na wiele spraw, w tym na kwestię ratowania pól irygacyjnych, zaczniemy patrzeć z innej perspektywy, co pozwoli na podejmowanie decyzji adekwatnych do trudnych wyzwań naszej rzeczywistości – służących naturze, zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu ekologicznemu miasta.
Wyrażamy nadzieję, że wiedza ekspertów pomoże władzom Wrocławia w podjęciu szybkich kroków –przede wszystkim zarezerwowania środków w budżecie miasta na 2020 r., by nawadniane Pola Osobowickie mogły odtworzyć swój potencjał dla miasta i jego mieszkańców (poprawa mikroklimatu, rekreacja i edukacja wrocławian, dodatkowe miejsce przyciągające turystów), a przy tym nie stanowiły zagrożenia związanego z rozprzestrzenianiem się szkodliwych związków.
Więcej informacji:
Piękne obrazy bogactwa przyrodniczego Pól Osobowickich, którego nie możemy utracić.
Dziękujemy studiu fotograficznemu Feil za użyczenie zdjęć na potrzeby konferencji prasowej.
„Inwetaryzacja przyrodnicza – faunistyczna obszaru pól irygowanych na Osobowicach we Wrocławiu” pod redakcją dra Roberta Maślaka. Inwentaryzacja z 2009 r. dokumentująca czasy, gdy obfitość wody pozwalała funkcjonować unikatowemu ekosystemowi bogatemu w gatunki chronione (aż ponad 270!).
„Wrocławskie pola irygacyjne. Unikatowy ekosystem wymagający ochrony prawnej oraz udostępnienia mieszkańcom Wrocławia na cele rekreacyjne i edukacyjne” Opracowanie społeczne prezentujące koncepcję wykorzystania potencjału Pól Osobowickich i ich historię.