Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu 14 stycznia 2010 wydał wyrok w sprawie C-226/08 (Stadt Papenburg), odpowiadający na pytania prejudycjalne sądu niemieckiego. Wyrok ten zapewne wejdzie do kanonu istotnych wyroków ETS w sprawach związanych z Naturą 2000.
Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Trybunał orzekł, że:
– Wyznaczanie obszarów (siedliskowych) Natura 2000 może następować tylko na podstawie kryteriów przyrodniczych. Niedozwolone jest uwzględnianie jako przesłanki niewyznaczenia obszaru wymogów gospodarczych, interesów gmin itp. Państwo członkowskie nie ma prawa odmowy wyznaczenia obszarów z wykazu zatwierdzonego przez Komisję. – Pogłębianie szlaku żeglugowego, po objęciu go granicami obszaru Natura 2000, stanowi przedsięwzięcie podlegające ocenie w myśl art. 6(3) dyrektywy, mimo że zezwolenia na pogłębianie, zakładającego że będzie ono powtarzane, udzielono jeszcze przed momentem transpozycji dyrektywy. Żaden powód dotyczący zasad pewności prawa lub ochrony uzasadnionych oczekiwań nie sprzeciwia się temu, aby prace pogłębiania kanału żeglugowego, nawet jeżeli udzielono na nie stałego zezwolenia zgodnie z prawem krajowym, podlegały
jako odmienne i kolejne przedsięwzięcia procedurze przewidzianej w art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy siedliskowej.
Wyjątkowo, jeżeli ze względu w szczególności na powtarzalność, charakter i wymogi wykonywania prac konserwacyjnych, mogą one być traktowane jako jedna operacja, szczególnie gdy mają na celu utrzymanie pewnej głębokości kanału żeglugowego przy pomocy regularnych i koniecznych do tego celu prac pogłębiania, te prace konserwacyjne mogą być uznane za jedno i to samo przedsięwzięcie w rozumieniu art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej. W tym przypadku takie przedsięwzięcie, na które wydano zgodę przed dniem, w
którym upływał termin do transpozycji dyrektywy siedliskowej, nie byłoby objęte przepisami dotyczącymi procedury uprzedniej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na dany teren ustanowionymi w tej dyrektywie. Mimo to, wykonanie takiego przedsięwzięcia chodziłoby wówczas w zakres art. 6 ust. 2 tej dyrektywy, który umożliwia spełnienie podstawowego celu zachowania i ochrony jakości środowiska, włącznie z ochroną siedlisk przyrodniczych orazdzikiej fauny i flory, oraz ustanawia ogólny obowiązek ochrony, polegający
na unikaniu pogorszeń stanu siedlisk i niepokojenia gatunków, które mogłyby mieć znaczenie w stosunku do celów niniejszej dyrektywy.
Istotne wątki które pojawiły się w uzasadnieniu / opinii, są następujące:
– Wyznaczanie obszarów (siedliskowych) Natura 2000 może następować tylko na podstawie kryteriów przyrodniczych. Niedozwolone jest uwzględnianie jako przesłanki niewyznaczenia obszaru wymogów gospodarczych, interesów gmin itp. Państwo członkowskie nie ma prawa odmowy wyznaczenia obszarów z wykazu zatwierdzonego przez Komisję. – Pogłębianie szlaku żeglugowego, po objęciu go granicami obszaru Natura 2000, stanowi przedsięwzięcie podlegające ocenie w myśl art. 6(3) dyrektywy, mimo że zezwolenia na pogłębianie, zakładającego że będzie ono powtarzane, udzielono jeszcze przed momentem transpozycji dyrektywy. Żaden powód dotyczący zasad pewności prawa lub ochrony uzasadnionych oczekiwań nie sprzeciwia się temu, aby prace pogłębiania kanału żeglugowego, nawet jeżeli udzielono na nie stałego zezwolenia zgodnie z prawem krajowym, podlegały
jako odmienne i kolejne przedsięwzięcia procedurze przewidzianej w art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy siedliskowej.
Wyjątkowo, jeżeli ze względu w szczególności na powtarzalność, charakter i wymogi wykonywania prac konserwacyjnych, mogą one być traktowane jako jedna operacja, szczególnie gdy mają na celu utrzymanie pewnej głębokości kanału żeglugowego przy pomocy regularnych i koniecznych do tego celu prac pogłębiania, te prace konserwacyjne mogą być uznane za jedno i to samo przedsięwzięcie w rozumieniu art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej. W tym przypadku takie przedsięwzięcie, na które wydano zgodę przed dniem, w
którym upływał termin do transpozycji dyrektywy siedliskowej, nie byłoby objęte przepisami dotyczącymi procedury uprzedniej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na dany teren ustanowionymi w tej dyrektywie. Mimo to, wykonanie takiego przedsięwzięcia chodziłoby wówczas w zakres art. 6 ust. 2 tej dyrektywy, który umożliwia spełnienie podstawowego celu zachowania i ochrony jakości środowiska, włącznie z ochroną siedlisk przyrodniczych orazdzikiej fauny i flory, oraz ustanawia ogólny obowiązek ochrony, polegający
na unikaniu pogorszeń stanu siedlisk i niepokojenia gatunków, które mogłyby mieć znaczenie w stosunku do celów niniejszej dyrektywy.
Istotne wątki które pojawiły się w uzasadnieniu / opinii, są następujące:
Samorząd lokalny nie może sprzeciwić się wyznaczeniu/zatwierdzeniu obszaru Natura 2000 powołując się na naruszenie swojego prawa do stanowienia o wszystkich sprawach lokalnych.Sporządzając krajowy wykaz proponowanych obszarów siedliskowych do Natury 2000, państwo członkowskie nie może powołując się na wymagania gospodarcze, społeczne, kulturowe czy też cechy regionalne i lokalne, eliminować terenów posiadających na płaszczyźnie krajowej istotne znaczenie ekologiczne dla celów zachowania siedlisk, nie zagrażając w ten sposób realizacji tego celu na płaszczyźnie wspólnotowej. Jeśli bowiem państwom członkowskim przysługiwałoby takie prawo, to Komisja zatwierdzając listy obszarów, nie mogłaby mieć pewności, że dysponuje wyczerpującą listą terenów, które mogą być wybrane jako SOO, co niosłoby ryzyko nieosiągnięcia celu, jakim jest stworzenie z nich spójnej europejskiej sieci ekologicznej” .
Państwo członkowskie nie może brać pod uwagę wymagań gospodarczych, społecznych i kulturowych oraz cech regionalnych i lokalnych wspomnianych w art. 2 ust. 3 tejże dyrektywy przy wyborze i określaniu granic terenów, które mają zostać przedstawione Komisji jako nadające się do wyznaczenia jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty.
Jest oczywiste, że art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy siedliskowej z logicznego punktu widzenia nie może być zastosowany wstecz. Zatem w odniesieniu do pogłębiania, które zostało zarówno zaplanowane, jak i zrealizowane przed upływem terminu transpozycji dyrektywy siedliskowej, nie można wymagać przeprowadzenia oceny ex ante. Jednakże jeśli istnieją i w zakresie, w jakim istnieją kolejne przedsięwzięcia lub kolejne etapy tego samego przedsięwzięcia globalnego, które nie wymagają sztucznego odróżniania od wcześniejszych etapów, podlegają one obowiązkowi wynikającemu z art. 6 ust. 3. Istniałaby również możliwość (przynajmniej potencjalnie) zastosowania wobec nich ustanawiających odstępstwo przepisów art. 6 ust. 4. skuteczne zapobieganie nieumyślnemu wyrządzaniu szkód na obszarach Natury 2000 wymaga, aby w miarę możliwości poddać procedurze art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej wszystkie potencjalnie szkodliwe działania. Dlatego też pojęcia „plan” i przedsięwzięcie” należy interpretować rozszerzająco. Wzięła pod uwagę okoliczność, że połowy sercówek są praktykowane we
wskazanej formie już od wielu lat. Jednakże ani pojęcie „plan”, ani pojęcie „przedsięwzięcie” nie wyklucza zakwalifikowania działania powtarzanego w regularnych odstępach czasu jako niezależnego planu lub przedsięwzięcia. Definicja „planu lub przedsięwzięcia” w rozumieniu art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej musi mieć charakter autonomicznej definicji wspólnotowej. Nie może być uzależniona od charakteru decyzji administracyjnej zezwalającej na prowadzenie działalności zgodnie z prawem krajowym, nie zagrażając przy tym celowi dyrektywy. W sytuacji, w której ostrożny i rozważny podmiot gospodarczy jest w stanie przewidzieć przyjęcie danego środka wspólnotowego [np. wyznaczenia obszaruNatura 2000], który może wywrzeć wpływ na jego interesy, nie może on powoływać się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań w przypadku przyjęcia tego środka.
Państwo członkowskie nie może brać pod uwagę wymagań gospodarczych, społecznych i kulturowych oraz cech regionalnych i lokalnych wspomnianych w art. 2 ust. 3 tejże dyrektywy przy wyborze i określaniu granic terenów, które mają zostać przedstawione Komisji jako nadające się do wyznaczenia jako tereny mające znaczenie dla Wspólnoty.
Jest oczywiste, że art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy siedliskowej z logicznego punktu widzenia nie może być zastosowany wstecz. Zatem w odniesieniu do pogłębiania, które zostało zarówno zaplanowane, jak i zrealizowane przed upływem terminu transpozycji dyrektywy siedliskowej, nie można wymagać przeprowadzenia oceny ex ante. Jednakże jeśli istnieją i w zakresie, w jakim istnieją kolejne przedsięwzięcia lub kolejne etapy tego samego przedsięwzięcia globalnego, które nie wymagają sztucznego odróżniania od wcześniejszych etapów, podlegają one obowiązkowi wynikającemu z art. 6 ust. 3. Istniałaby również możliwość (przynajmniej potencjalnie) zastosowania wobec nich ustanawiających odstępstwo przepisów art. 6 ust. 4. skuteczne zapobieganie nieumyślnemu wyrządzaniu szkód na obszarach Natury 2000 wymaga, aby w miarę możliwości poddać procedurze art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej wszystkie potencjalnie szkodliwe działania. Dlatego też pojęcia „plan” i przedsięwzięcie” należy interpretować rozszerzająco. Wzięła pod uwagę okoliczność, że połowy sercówek są praktykowane we
wskazanej formie już od wielu lat. Jednakże ani pojęcie „plan”, ani pojęcie „przedsięwzięcie” nie wyklucza zakwalifikowania działania powtarzanego w regularnych odstępach czasu jako niezależnego planu lub przedsięwzięcia. Definicja „planu lub przedsięwzięcia” w rozumieniu art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej musi mieć charakter autonomicznej definicji wspólnotowej. Nie może być uzależniona od charakteru decyzji administracyjnej zezwalającej na prowadzenie działalności zgodnie z prawem krajowym, nie zagrażając przy tym celowi dyrektywy. W sytuacji, w której ostrożny i rozważny podmiot gospodarczy jest w stanie przewidzieć przyjęcie danego środka wspólnotowego [np. wyznaczenia obszaruNatura 2000], który może wywrzeć wpływ na jego interesy, nie może on powoływać się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań w przypadku przyjęcia tego środka.
Państwo członkowskie nie może wiązać Wspólnoty w taki sposób, aby nie była w stanie podjąć lub realizować swojej polityki w dziedzinie środowiska oraz swojego ustanowionego w art. 2 WE zadania promowania wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska.
Żródło: Klub Przyrodników
]]>
