Zmiany w rolnictwie ekologicznym

Od 08.08.2009 r. obowiązuje nowa ustawa o rolnictwie ekologicznym. Ustawa ta formalizuje zmianę przepisów prawnych w Unii Europejskiej, obowiązujących od 1 stycznia 2009 r. Przepisy te, to rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008. Mając obecnie pełny zestaw obowiązujących przepisów prawa, chcielibyśmy przypomnieć zasady rolnictwa ekologicznego oraz zwrócić uwagę na zmiany, które wniosły nowe przepisy. Rolnictwo ekologiczne wg definicji, którą od wielu lat się posługujemy, to „system produkcji rolnej oparty na wykorzystywaniu naturalnych procesów zachodzących w obrębie gospodarstwa”. Ta definicja w pełni oddawała sens „starego rozporządzenia 20092/91, natomiast w preambule nowego rozporządzenia 834/2007 rozszerzono zakres rolnictwa ekologicznego o ochronę środowiska. Stąd też rolnictwo ekologiczne obejmuje towarowe gospodarstwa rolne i gospodarstwa bez produkcji towarowej, ale przyczyniające się do
pozytywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze, co poniekąd sankcjonuje zasadność funkcjonowania gospodarstw ekologicznych bez produkcji towarowej, np. plantacje orzecha włoskiego. We wszystkich gospodarstwach ekologicznych podtrzymuje się zasadę nieużywania w uprawie roślin syntetycznych nawozów i chemicznych pestycydów, a chów zwierząt ma być oparty głównie na paszach wytworzonych we własnym gospodarstwie z niewielkimi odstępstwami.
Oto zmiany, wniesione przez nowe przepisy:
. rolnik, który chce rozpocząć produkcję metodami ekologicznymi, przesyła zgłoszenie tylko do jednostki certyfikującej, na druku opracowanym przez Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIJHARS), a nie jak dotychczas do obydwu instytucji
. podstawą nawożenia pól są nawozy organiczne wytworzone w gospodarstwie, przy czym dyrektywa azotowa ogranicza ilość azotu do 170 kg/ha, co odpowiada 30 tonom obornika bydlęcego na jeden hektar rocznie
. rolnik posiadający gospodarstwo ekologiczne, może odstąpić nawóz organiczny tylko rolnikowi, również posiadającemu gospodarstwo ekologiczne; nie wolno z gospodarstwa ekologicznego sprzedawać lub przekazywać nawozu
ekologicznego do gospodarstwa konwencjonalnego; można sprzedać nawóz organiczny do certyfikowanej wytwórni nawozów, której dane są umieszczone na liście publikowanej przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach
. z dodatkowych nawozów ekologicznych wolno stosować w naszym kraju wyłącznie te, które znajdują się na liście publikowanej przez IUNG-PIB w Puławach
. dozwolone środki ochrony roślin mogą być stosowane tylko w drodze wyjątku, kiedy inne sposoby ograniczenia patogenów okażą się nieskuteczne. W Polsce można stosować tylko środki, które są umieszczone na liście publikowanej przez Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy (IOR-PIB) w Poznaniu; należy nadmienić, że nawet te środki wolno stosować tylko na patogeny i rośliny, na które środek został zarejestrowany
. powinno się stosować ekologiczny materiał rozmnożeniowy; w przypadku braku nasion ekologicznych w polskiej ustawie podano, że wolno użyć konwencjonalnego materiału, pod warunkiem uzyskania zgody WIORiN (musi to być materiał kwalifikowany), należy podkreślić, że wniosek o zastosowanie konwencjonalnego materiału, należy złożyć przed siewem czy sadzeniem roślin
. zakup wszelkich środków produkcji – nawozów, środków ochrony roślin, materiału siewnego powinien być odnotowany w rejestrze zakupu środków produkcji. Reasumując – każdorazowe zastosowanie nawozów sztucznych, chemicznych pestycydów czy konwencjonalnego materiału siewnego, bez zgody lub ze zgodą uzyskaną po terminie siewu lub wykonania zabiegu, jest traktowane jako podstawa do ograniczenia certyfikatu nawet na całe gospodarstwo, z obowiązkiem ponownego powtórzenia okresu konwersji. Obecnie opracowywany jest jednolity katalog sankcji dla jednostek certyfikujących. Chów zwierząt
Warunki chowu zwierząt podane są w przepisach unijnych. W chowie mają zastosowanie liczne odstępstwa, których wdrożenie w gospodarstwie, wymaga zezwolenia udzielanego przez IJHARS. Odstępstwa, które można zastosować, wymienione są na stronie internetowej GIJHARS. Należy pobrać druk wniosku, wypełnić go i przesłać do zaopiniowania, do jednostki certyfikującej. Po
wystawieniu pozytywnej opinii wniosek zostanie skierowany bezpośrednio do głównego inspektora lub właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności wojewódzkiego inspektora JHARS, z kopią do wiadomości rolnika. Jeżeli opinia będzie negatywna wniosek zostanie odesłany rolnikowi (ze względu na ważkość i obszerność ww. materiału dot. odstępstw będą one tematem kolejnego artykułu).
Obowiązki prowadzenia rejestrów Każdy rolnik ma obowiązek prowadzenia ewidencji produktów roślinnych i ewidencji zwierząt gospodarskich, natomiast rolnik uczestniczący w programie rolnośrodowiskowym musi dodatkowo prowadzić „Rejestr Działań Agrotechnicznych” oraz wypełnić druk: „Oświadczenie rolnika dotyczące przestrzegania ograniczenia wypasu na działkach rolnych”. Druki te są podane na stronach internetowych ARiMR. Karta uprawy powinna zostać założona dla każdej działki rolnej i systematycznie wypełniana. Ewidencja zwierząt gospodarskich Bydło, owce, kozy i trzoda chlewna podlega obowiązkowi rejestracji na
drukach opracowanych przez ARiMR, są to:
. księga rejestracji bydła
. księga rejestracji owiec/kóz
. księga rejestracji świń.
Ponieważ w księgach nie ma rubryki o wadze zwierzęcia, a przepisy gospodarstwa ekologicznego wymagają podania w księdze rejestracji wagi zwierzęcia przeznaczonego do sprzedaży, wagę tę należy wpisać do księgi lub rejestru sprzedaży.
Wobec braku druków ewidencji dla innych gatunków i jednocześnie obowiązku odnotowania ich obecności w gospodarstwie ekologicznym należy czynić to na drukach np. zaproponowanych przez jednostkę certyfikującą. Przepisy rolnictwa ekologicznego wymagają prowadzenia ewidencji pasz stosowanych w żywieniu zwierząt oraz rejestrów zakupu środków produkcji i sprzedaży produktów. W gospodarstwie z chowem zwierząt należy prowadzić książkę leczenia zwierząt, według wzoru przewidzianego przepisami weterynaryjnymi. Zmiany w rolnictwie ekologicznym wyraźnie zmierzają do ujednolicenia i zwiększenia przejrzystości obowiązujących przepisów (przypominamy, że aktualnie rolnicy ekologiczni realizują trzy rodzaje programów rolnośrodowiskowych PROW 2004-2006, PROW 2007-2013 i PROW 2007-2013 po nowelizacji) oraz z pewnością zmuszają producentów do rygorystycznego ich przestrzegania pod groźbą coraz większych sankcji w przypadku stwierdzenia niezgodności. Nowością jest też przeniesienie odpowiedzialności finansowej
za niewłaściwy proces nadzoru i certyfikacji na jednostki certyfikujące. Mariusz Bąkiewicz]]>