Przedstawiamy Syntezę Raportu z Misji Komisji Międzyresortowej, który stał sie podstawą do zatrzymania wydobycia gazu łupkowego, oraz cofnięcia koncesji na wiercenia we Francji.
Raport wstępny Misji dotyczący poszukiwania i wydobycia gazu i oleju łupkowego we Francji, zleconej w lutym 2011 r. wspólnie radom doradczym Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Gospodarki Francji przez obydwoje ministrów (Nathalie Kosciuszko-Morizet i Erica Besson). Przedstawiony rządowi i opublikowany w dn. 21 kwietnia 2011.
Synteza (część ostatnia)
Podsumowując raport prowizoryczny Misja uważa, że może przekazać Ministrom, którzy ją powołali następujące odpowiedzi cząstkowe:
1. W aktualnym stanie wiedzy, zasoby gazu i olejów łupkowych naszego kraju pozostają w większości nieznane ze względu na to, iż nie dokonano prac koniecznych dla ich oszacowania. Mimo, że zasoby te nie zostały definitywnie oszacowane, porównanie z podobnymi formacjami geologicznymi eksploatowanymi w Ameryce Północnej pozwala przypuszczać, że nasz kraj figuruje wśród krajów europejskich o najbardziej obiecujących zasobach olejów – w zagłębiu paryskim (100 milionów m3 nadających się technicznie do eksploatacji) oraz gazu – na południu kraju (500 miliardów m3).*
Czy eksploatacja tych złóż jest rentowna? Przy braku testów wydajności, które zostałyby zrealizowane przy okazji wierceń eksploracyjnych, nie można udzielić ostatecznej odpowiedzi na to pytanie, biorąc pod uwagę specyfikę tych węglowodorów, obecnych w małych ilościach rozprzestrzenionych w skałach, a nie skupionych w „zbiornikach” jak to ma miejsce w przypadku węglowodorów tradycyjnych.
Jednakże, zainteresowanie jakim cieszy się nasz kraj ze strony potentatów naftowych i gazowych oraz firm północno-amerykańskich wyspecjalizowanych w eksploatacji węglowodorów łupkowych, jak również inwestycje, jakich proponują one dokonać, świadczą o wielkości potencjału. Z punktu widzenia technicznego i gospodarczego, prawdopodobieństwo, że dostęp do tych złóż pozwoli naszemu krajowi, w perspektywie czasowej pozostającej do określenia, obniżyć w znaczącym stopniu import węglowodorów i zmniejszyć w takim samym stopniu deficyt w bilansie handlowym, wydaje się nie do zlekceważenia.
2. Francuskie wielkie podmioty techniczne, większość przedsiębiorstw oraz najpoważniejsze analizy przeprowadzone za granicą (EPA w Stanach Zjednoczonych, BAPE w Quebec) przyznają, iż istnieje jeszcze dla podejmowanych działań duży margines postępu, zarówno w zakresie optymizacji wierceń aby dostać się do maksymalnej ilości zasobów, jak i aby pogodzić te wiercenia z ochroną środowiska.
Radni oraz stowarzyszenia wyraziły silne zaniepokojenie, co do zużywania zasobów wody oraz ryzyka skażenia środowiska. Wydobywanie węglowodorów niekonwencjonalnych wydaje się szczególnie problematyczne na niektórych terytoriach, gdzie gospodarka opiera się na wizerunku markowym, rolnictwie i turystyce.
Należy zaznaczyć, iż dwa okręgi, których podziemia mają zawierać węglowodory łupkowe zasadniczo się różnią:
– Dysponujemy pogłębioną znajomością geologiczną zagłębia paryskiego, w szczególności dzięki licznym wierceniom naftowym, podczas gdy w regionie południowo-wschodnim znajomość geologii (fałd, formacji krasowych) oraz znajomość powiązań warstw wodonośnych (szczelin łączących różne warstwy wodonośne) jest w ewidentnym stopniu niedoskonała.
– Występują różne typy węglowodorów: oleje w zagłębiu paryskim, gaz na południowym-wschodzie.
3. Należy podkreślić, iż nazwa ” niekonwencjonalne węglowodory” jest myląca: to nie rodzaj węglowodorów jest „niekonwencjonalny”, tylko skała, w której je znajdujemy oraz warunki, w jakich są one poszukiwane w tej skale i eksploatowane. Misja uważa, iż z punktu widzenia technicznego panowania nad ryzykiem oraz aby obniżyć negatywne skutki działalności przemysłowej, niezbędnie muszą być spełnione cztery warunki:
- musi być osiągnięta dobra znajomość miejscowej geologii i hydrologii,
- muszą być użyte najlepsze znane technologie,
- prace nad poszukiwaniem węglowodorów muszą się odbywać w precyzyjnie określonych ramach technicznych i prawnych;
- organ odpowiadający za kopalnictwo musi prowadzić nad pracami bardzo ścisłą kontrolę.
4. Byłoby szkodliwe dla gospodarki narodowej i dla zatrudnienia, gdyby nasz kraj posunął się aż do pozbawienia się, nie decydując przy tym co do przyszłych decyzji w tej kwestii, możliwości posiadania pogłębionego oszacowania potencjalnego bogactwa: zaakceptowanie pozostania w ignorancji co do ewentualnego potencjału nie byłoby zgodne ani z celami ustawy POPE, ani z zasadą ostrożności. Jednakże aby to osiągnąć konieczne jest przedsięwzięcie prac badawczych i badań eksploracyjnych. W tych warunkach, misja sugeruje ministrom przyjęcie w stosunku do węglowodorów łupkowych następujących zasad:
- podjęcie programu badań naukowych, krajowych lub europejskich, nad technikami szczelinowania hydraulicznego i ich skutkami dla środowiska naturalnego;
- odnośnie regionu Causses-Cévennes, należy pogłębić wiedzę naukową na temat funkcjonowania warstw wodonośnych i ich powiązań w formacjach krasowych, wiedzę niezbędną do optymalnego zarządzania zasobami wodnymi;
- zachęcać do zrealizowania przez przemysłowców ograniczonej ilości eksperymentalnych „nadwyposażonych” wierceń, aby upewnić się co do poszanowania przy nich środowiska naturalnego. Umiejscowienie tych wierceń należy ustalić w zgodzie z potrzebami wyżej wymienionych operatorów;
- Wymienione wyżej badania i próby eksperymentalne przyczynią się do wyłonienia i zdobycia doświadczenia przez kompetentnych operatorów oraz ich krajowych pod-wykonawców, którzy mogliby później uplasować się na rynku światowym.
Powyższym inicjatywom musi towarzyszyć ścisły nadzór:
- Krajowy Komitet Naukowy, złożony z ekspertów z BRGM(1), IFPEN(2), INERIS(3) i akademickich, w tym zagranicznych, będzie gwarantem jakości i przejrzystości omówionych powyżej badań naukowych i studiów, w szczególności badań geologicznych i nad warstwami wodonośnymi oraz oszacowań ryzyka prac poszukiwawczych dla środowiska naturalnego. Komitet naukowy wyda opinię o umiejscowieniu wierceń. Upewni się ponadto, iż zostaną zastosowane najlepsze znane technologie, w szczególności dla zapewnienia jakości wykonanych odwiertów. Uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego musi być zapewnione.
- Powyższe prace eksperymentalne zostaną przeprowadzone w taki sposób, aby całkowicie kontrolowano proces szczelinowania i upewniono się o niewystępowaniu jakichkolwiek zanieczyszczeń, przede wszystkim wód gruntowych, pod kontrolą Krajowego Komitetu Naukowego.
- w każdym z departamentów objętych wierceniami powstaną miejscowe komitety informacyjne, złożone z radnych i z przedstawicieli stowarzyszeń ochrony środowiska.
(* podkreślenia EKO-UNIA)
- (1) BRGM – Bureau de recherches géologiques et minières – Biuro badań geologicznych i kopalnianych powstało w 1959 roku. Jest to państwowy ośrodek naukowo-badawczy o charakterze przemysłowym i handlowym. Jego misje to prowadzenie badań naukowych, wspieranie polityki państwa, współpraca międzynarodowa i bezpieczeństwo kopalń.
- (2) IFP Energies Nouvelles (IFP Nowe energie) jest państwowym ośrodkiem badawczym, innowacyjnym i szkoleniowym w dziedzinie energii, transportu i środowiska. Jego misją jest rozwój technologii energetycznych dla sektora publicznego i dla przemysłu – wydajnych, rentownych, czystych i trwałych, aby sprostać wyzwaniom społecznym związanym ze zmianami klimatycznymi, z dywersyfikacją energetyczną i zarządzaniem zasobami wodnymi.
- (3) INERIS – Institut National de l’Environnement industriel et des risques (Państwowy Instytut Środowiska przemysłowego i ryzyka) utworzony w 1990 r. jest ośrodkiem państwowym o charakterze przemysłowym i handlowym, podlegającym Minister Ekologii, Zrównoważonego rozwoju Transportu i Mieszkań. .
