W czwartek 17 grudnia br. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Po blisko sześciu latach prac rządowych, badań, konsultacji i negocjacji, żmudnego procedowania w sejmowej podkomisji ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, posłowie zdecydowali się na zakończyć prace w izbie niższej parlamentu. Przypomnijmy krótko najważniejsze zmiany, które wejdą w życie za sprawą nowelizacji.
Doprecyzowana zostanie definicja organizacji pozarządowej i przepisy dotyczące nabywania statusu pożytku publicznego. Spółdzielnie socjalne, czy spółki nie będą uznawane za organizacje pozarządowe. Jednocześnie pod pewnymi warunkami będą mogły otrzymać status OPP, co dziś (zwłaszcza w przypadku spółek) budzi kontrowersje. *Pojawią się nowe, podstawowe formy współpracy między administracją samorządową i organizacjami. Wśród nich znajdzie się na przykład obowiązek konsultowania z organizacjami projektów aktów prawa lokalnego,* wieloletnie programy współpracy międzysektorowej (jednocześnie instytucja programów współpracy zostanie rozszerzona na administrację centralną), tzw. inicjatywalokalna, czy samorządowe centra wspierania trzeciego sektora, które przy pomocy administracji będą mogły być tworzone i prowadzone przez same organizacje. Wzmocniona zostanie kontrola nad realizacją programów współpracy. Administracja samorządowa będzie miała obowiązek upubliczniania sprawozdań z realizacji programów i składania raportów przed organami stanowiącymi. Uelastyczniona będzie formuła odpłatnej działalności statutowej. Uchwalona nowelizacja przewiduje dwukrotne podniesienie limitu wynagrodzeń osób zatrudnionych przy wykonywaniu zadań w ramach tego rodzaju działalności. Jednocześnie jej prowadzenie zostanie wyraźnie odróżnione od innych form prowadzenia działalności pożytku publicznego. Dzięki temu limitem wynagrodzeń będą objęte wyłącznie osoby pracujące bezpośrednio przy realizacji zadań w ramach odpłatnej działalności statutowej. Wiele pozytywnych zmian przewidziano w związku z trybem zlecania zadań w organizacjom pozarządowym. Konkursy będą znacznie prostsze i szybsze. Doprecyzowane zostaną kryteria oceny ofert. Pojawią się nowe procedury zlecania zadań – uproszczone i z pominięciem konkursu w przypadku małych projektów lub w sytuacjach kryzysowych. Nowelizacja zaostrzy kryteria przyznawania statusu OPP. Starać się o niego będą mogły między innymi organizacje prowadzące działalność w sferze pożytku publicznego od co najmniej dwóch lat, a w zarządach tych podmiotów nie będą mogły zasiadać osoby skazane prawomocnymi wyrokami. Organizacje pożytku publicznego zostaną objęte ściślejszym nadzorem. Doprecyzowano i rozszerzono obowiązki sprawozdawcze. W raportach składanych prze organizacje w szczególne miejsce będzie poświęcone kwestii wydatkowania kwot uzyskanych za pośrednictwem mechanizmu 1%. OPP będą również zobowiązane do upubliczniania sprawozdań na swoich stronach internetowych. Wraz ze zmianą ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zmieni się również wiele innych aktów prawnych. Ujednolicony zostanie między innymi tryb zlecania zdań (dziś odrębne przepisy w tym zakresie obowiązują na przykład w ustawie o pomocy społecznej). Stowarzyszenia zwykłe uzyskają ułomną osobowość prawną, co w istotny sposób ułatwi im działalność. Krajowa
Rada Radiofonii i Telewizji zostanie zobowiązana do przyjęcia rozporządzenia regulującego dostęp organizacji pożytku publicznego do mediów publicznych. Podsumowując, uchwalona nowelizacja przewiduje wiele udogodnień dla organizacji pozarządowych. Część przepisów pozostaje kontrowersyjna o czym pisaliśmy wielokrotnie w poprzednich wiadomościach. Uchwalenie zmian nie kończy jednak procesu legislacyjnego. Ustawą zajmą się teraz senatorowie. Tymczasem na ostatnim etapie prac sejmowych UOKiK zgłosił uwagi miedzy innymi do katalogu ulg i zwolnień dla organizacji pożytku publicznego oraz zlecania zadań organizacjom w trybie uproszczonym, stwierdzając, że dofinansowanie lub finansowanie działalności organizacji przy pomocy wymienionych mechanizmów może zostać uznane za pomoc publiczną. Urząd wyraził również wątpliwości co do przewidzianej w ustawie możliwości ubiegania się o statusu OPP przez spółki prawa handlowego. Wcześniej podobne uwagi zgłosił również Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. Zastrzeżenia UKIE i UOKiK będą teraz rozpatrywane przez Senat, łącznie z przesłaną doń ustawą.
Autor: Grzegorz Makowski
]]>
