Projekt prowadzony jest już od 2010 roku. Konflikt dotyczący lokalizacji nowych kopalni odkrywkowych w Polsce trwa. Lobby węglowe- mimo dramatycznych raportów IPCC 1,5 oC o scenariuszach katastrofy klimatycznej, też raportu naukowców pod egidą ONZ o wymieraniu ok 1 mln gatunków- nie poddaje się. W trakcie projektu kontynuowaliśmy próby wstrzymania budowy nowych kopalni odkrywkowych w Polsce. Zaangażowaliśmy się bardziej w postępowania, które mają na celu krytyczna oceny wpływu na środowisko i klimat istniejącej elektrowni Turów i kopalni odkrywkowej.
W lipcu PGE złożyła (do RDOŚ we Wrocławiu) raport z oceny oddziaływania na środowisko dla rozbudowy kopalni odkrywkowej Turów. Trwa procedura środowiskowa, a także konsultacje społeczne (także transgraniczne) dotyczące zmiany pozwolenia zintegrowanego Elektrowni Turów i transgranicznych konsultacji publicznych (z Republiką Czeską) w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gmina Bogatynia.
Kontynuowaliśmy działania z poprzednich lat i przeprowadziliśmy kilka nowych. Nasze działania były skierowane głównie do regionu, w którym PGE planuje rozbudowę istniejącej kopalni odkrywkowej Turów ( nowa koncesja) oraz w budowie nowej jednostki elektrowni na węgiel brunatny. Nadal obserwowaliśmy procesy lokalizacji wszystkich nowych kopalń odkrywkowych: w Gubinie-Brodach (woj. lubuskie), w Złoczewie (woj. łódzkie), Ościsłowie i Dęby Szlacheckie (woj. wielkopolskie). Kontynuowaliśmy również współpracę ze społecznościami lokalnymi i pracujemy w ramach Koalicji „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”. Zorganizowaliśmy także konferencje / debaty na temat szans i możliwości polskiej transformacji energetycznej w różnych miastach w Polsce. W szczególności podkreślaliśmy konieczność sprawiedliwej społecznie transformacji górniczych regionów ( w tym region Bogatyni i Turowa) oraz możliwości wynikające z powstania w Brukseli Platformy Węglowej z własnym wartym blisko 5 mld Euro funduszem UE.
Budowa nowych kopalń odkrywkowych w Polsce: Gubin-Brody, Złoczew, Ościsłowo, Dęby Szlacheckie – nie rozpoczęła się. W Turowie sytuacja jest najbardziej zaawansowana – rozpoczęto procedurę środowiskową dotyczącą rozbudowy kopalni Turów i konsultacji społecznych. EKO-UNIA działała na wszystkich etapach procedur i rozpoczęła aktywną współpracę z organizacjami polskimi, czeskimi i niemieckimi. Współpracowaliśmy z Fundacją Frank Bold, Greenpeace, Stowarzyszeniem „Nie dla kopalni odkrywkowej” oraz Fundacją i Koalicją „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”.
Nasze działania w projekcie „Stop dla istniejących i nowych odkrywek węgla brunatnego oraz wzmocnienie procesu transformacji energetycznej i ochrony klimatu w Polsce – Energia dla Klimatu 2018”:
1. Spotkania i debaty
– Udział w polskich i niemieckich procedurach środowiskowych w województwie lubuskim. Kontynuowaliśmy współpracę z niemieckimi organizacjami. Przetłumaczyliśmy 3 wydania niemieckiego biuletynu „Węgiel Łużycki” i napisaliśmy 5 artykułów na temat sytuacji sektora energetycznego w Niemczech.
– W dniu 10.01.2019 – w ramach projektu z 2018r- zorganizowaliśmy w Warszawie dużą konferencję, debatę i konferencję prasową na temat możliwości wynikających z transformacji zielonej energii w Polsce. Konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem mieszkańców, polityków i władz lokalnych, organizacji pozarządowych, biznesu i mediów – przyjechało około 100 osób. Temat ten stał się ważnym elementem dyskusji wśród polityków z różnych partii. Wydarzenie zostało zorganizowane w ramach Cyklu debat na temat polskiej transformacji energetycznej.
– na 30.01.2019- również w ramach projektu z 2018r- przygotowaliśmy konferencję we Wrocławiu – „Sprawiedliwa transformacja energetyczna Dolnego Śląska”. Odbyła się również konferencja prasowa dla mediów. Wydarzenie zostało zorganizowane w ramach Cyklu debat na temat polskiej transformacji energetycznej.
– Spotkania w kopalni odkrywkowej Złoczew. Wzięliśmy udział w konferencji prasowej w Łodzi, gdzie dr Pepliński z Poznania przedstawił opinię ekspercką, zleconą przez EKO-UNIĘ, na temat wpływu kopalni odkrywkowej Złoczew na ekonomię rolnictwa i przemysłu spożywczy w regionie łódzkim. Uczestniczyliśmy razem z Fundacją Greenpeace w redagowaniu gazety przeciwników kopalni odkrywkowej Złoczew. Gazeta była dystrybuowana w gminach wokół Złoczewa. Odbyło się interesujące spotkania władz lokalnych, organizacji pozarządowych i obywateli z ważną dyskusją na temat przyszłości tego regionu – powstało kilka dobrych pomysłów na temat transformacji energetycznej.
2. Opinie prawne i merytoryczne oraz udział jako strona w procedurach prawnych
– W lipcu PGE przedstawiła raport z oceny oddziaływania na środowisko dla rozbudowy kopalni odkrywkowej Turów. Śledziliśmy postępowanie PGE. Nasze uwagi przekazaliśmy podczas konsultacji publicznych dotyczących zmiany pozwolenia zintegrowanego dla elektrowni Turów. Zleciliśmy również przygotowanie ekspertyzy dotyczącej wpływu kopalni odkrywkowej Turów na podziemne i podziemne wody (w odniesieniu do raportu na temat EIA kopalni odkrywkowej Turów) oraz analizy zabytków w Opolu-Zdroju (które zostaną zniszczone z powodu ekspansji kopalni odkrywkowej Turów).
– Zaangażowaliśmy się również w procedury lokalizacji kopalń odkrywkowych: Złoczew, Ościsłowo, Dęby Szlacheckie. Wydaliśmy opinię – dotyczącą kopalni Ościsłowo – o kurhanach Ministrowi Kultury. Aktywnie obserwowaliśmy sytuację Gubin-Brody i byliśmy przygotowani na ewentualne wznowienie tych procedur. Zleciliśmy przygotowanie opinii eksperckiej dr. Peplińskiemu, która została również wykorzystana jako przedmiot uwag w procedurze środowiskowej dla kopalni Złoczew, a także została wykorzystana w odwołaniu od decyzji RDOŚ w Łodzi.
– Zleciliśmy przygotowanie analizy alternatyw energetycznych dla elektrowni Turów prof. Jan Popczyk i jego zespół z Politechniki Śląskiej.
– W listopadzie we Wrocławiu zorganizowaliśmy konferencję, na której przedstawiliśmy tę analizę i inne aspekty dotyczące kopalni Turów (np. Wpływ na zdrowie) oraz możliwości transformacji energetycznej Dolnego Śląska. Zorganizowano także konferencję prasową.
– Publiczna promocja alternatyw dla kopalni i zakładu w Turowie (np. OZE, efektywność energetyczna) w oparciu o analizę energetyczną i ekonomiczną.
3. Wydarzenia medialne wspierające działania opozycji wobec kopalń odkrywkowych
W ramach cyklu „Energia dla Klimatu” zrealizowaliśmy 6 audycji radiowych w TOK FM na temat rozwoju OZE, transformacji energetycznej w Polsce, polityki klimatycznej i energetycznej, przyszłości kopalni odkrywkowej Turów itp. Dokonaliśmy rejestracji wideo z 4 konferencji, a materiały zostały zamieszczone na mediach społecznościowych.
4. Udział w wydarzeniach ekologicznych i promocja działań Stowarzyszenia
Byliśmy aktywni w Zielonej Szkole Letniej, Obozie Klimatycznym i COP24, gdzie nasz przedstawiciel przygotował spektakl „Ekologiczni eksperci” (strategia „zazieleniania” obrazów przez paliwa kopalne dotyczy). Współorganizowaliśmy w grudniu „Marsz dla Klimatu” podczas COP24 w Katowicach.
5. Wydawnictwa internetowe i newslettery
a) „Energia dla klimatu”
Wydanie internetowej wiadomości Koalicji „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”. Kontynuowaliśmy redagowanie i wydawanie numerów „Energii dla klimatu”, które zostały przesłane na listę mailingową członków Koalicji, mieszkańców zagrożonych gmin i innych zainteresowanych osób (kilkaset adresów). Opublikowaliśmy 11 numerów. Biuletyn zawierał artykuły napisane przez naszych publicystów oraz materiały z różnych źródeł medialnych, raporty i komentarze na temat ochrony energii i klimatu (z linkami do całego tekstu)
b) „Pod Prąd”
Kontynuujemy publikację „Pod Prąd” newslettera Koalicji „Rozwój Tak Odkrywki Nie”. Czytelnicy mogli przeczytać artykuły i komentarze na temat sytuacji odkrywkowych kopalń węgla brunatnego w Polsce i za granicą, działań „Rozwój TAK – Odkrywki NIE” i innych partnerów. Opublikowaliśmy 11 numerów. Biuletyn został opublikowany na naszej stronie internetowej www.eko.org.pl i został wysłany na adresy odbiorców z naszej listy e-mailowej.
6. Działania ze społecznościami lokalnymi w zakresie zanieczyszczenia powietrza i kopalni oraz działania medialne w rejonie kopalni odkrywkowej PGE Turów
– Organizacja konferencji w regionie Turowa (np. Bogatynia, Zgorzelec) na temat jakości powietrza i innych lokalnych problemów. W kwietniu dokonaliśmy pomiarów zanieczyszczenia powietrza w Bogatyni – odnotowaliśmy przekroczenie PM10. Napisaliśmy kilka artykułów na ten temat i omawialiśmy go w lokalnej TV Bogatynia (3 różne programy). Organizowaliśmy także spotkania z mieszkańcami Zatoni – części najbardziej zanieczyszczonej Bogatyni – oraz z Opolna-Zdroju.
– W maju zorganizowaliśmy konferencję „TAK dla czystego powietrza w Bogatyni i regionie”. Zaprosiliśmy ekspertów – doktora medycyny, przedstawicieli WIOŚ i Dolnośląskiego Ostrzeżenia Smogowego. W konferencji wzięli udział mieszkańcy, przedstawiciele elektrowni i kopalni odkrywkowej oraz media. Po tej konferencji odbyła się dyskusja na temat problemu zanieczyszczenia powietrza wśród władz lokalnych, mediów i mieszkańców przez kilka tygodni / miesięcy.
Upubliczniliśmy (i zorganizowaliśmy konferencję prasową we Wrocławiu) informacje o problemie zanieczyszczenia powietrza w Bogatyni. Kopalnia Turów zaprzeczyła jej wpływowi na zanieczyszczenie powietrza (a według WIOŚ w Zatoniach – części Bogatyni – do 70% udziału w PM10 ma kopalnię) – wielokrotnie publikowaliśmy ten numer.
– Organizowaliśmy spotkania z lokalnymi mediami i mieszkańcami – także z Opolna-Zdroju i Zatonie (część Bogatynia). Rozpoczęliśmy współpracę z kilkoma osobami z Opolna-Zdroju, którzy napisali petycję do PGE, aby zaprzestać rozbudowy kopalni (lub alternatywnie wykupić działki wszystkich mieszkańców).
7. Działania międzynarodowe i współpraca
– Wzmocniliśmy współpracę z organizacjami czeskimi i niemieckimi. Pomogliśmy zorganizować międzynarodowy spływ kajakowy „Weź oddech: spływ kajakowy czystym powietrzem nad Nysą”. Działalność koordynowała Fundacja RT-ON. Poświęcony był problemowi zanieczyszczenia powietrza w regionach Polski, Niemiec i Czech spowodowanemu przez elektrownię Turów i kopalnię odkrywkową.
– Wzmocnienie współpracy z Republiką Czeską i Niemcami, aktywizacja społeczności lokalnych; debaty na temat transformacji energetycznej
– W listopadzie zorganizowaliśmy (wraz z Fundacją RT-ON) międzynarodową konferencję we Frydlant w Czechach na temat wpływu kopalni odkrywkowej Turów (i elektrowni) na gminy w Polsce, Czechach, Niemczech. W konferencji wzięło udział kilkadziesiąt osób – z władz lokalnych, organizacji pozarządowych, naukowców i mediów. Po konferencji odbyło się wewnętrzne spotkanie organizacji pozarządowych ze wszystkich krajów, w których omawialiśmy strategię dla kolejnych działań.
– Przygotowaliśmy narodową i międzynarodową strategię kampanii medialnej. Zaprezentowaliśmy to podczas spotkania Koalicji „Rozwój TAK – Kopalnia odkrywkowa NIE” w Złoczewie.
